نودى از ماده نداء به معنى بانگ برآوردن است ، و در اینجا به معنى اذان است ، زیرا در اسلام ندائى براى نماز جز اذان نداریم ، چنان که در آیه 58 سوره مائده نیز مى خوانیم : «و اذا نادیتم الى الصلوة اتخذوها هزوا و لعبا ذلک بانهم قوم لا یعقلون» : هنگامى که مردم را به سوى نماز مى خوانید ( و اذان مى گوئید ) آنرا به مسخره و بازى مى گیرند ، این بخاطر آن است که آنها قومى هستند بى عقل . به این ترتیب هنگامى که صداى اذان نماز جمعه بلند مى شود مردم موظفند کسب و کار را رها کرده به سوى نماز که مهمترین یاد خدا است بشتابند .جمله«ذلکم خیر لکم ...» اشاره به این است که اقامه نماز جمعه و ترک کسب و کار در این موقع منافع مهمى براى مسلمانان دربردارد اگر درست پیرامون آن بیندیشند ، و گرنه خداوند از همگان بى نیاز و بر همه مشفق است .

بهترین دلیل بر اهمیت این فریضه بزرگ اسلامى قبل از هر چیز آیات همین سوره است ، که به همه مسلمانان و اهل ایمان دستور مى دهد به محض شنیدن اذان جمعه به سوى آن بشتابند ، و هرگونه کسب و کار برنامه مزاحم را ترک گویند ، تا آنجا که اگر در سالى که مردم گرفتار کمبود مواد غذائى هستند کاروانى بیاید و نیازهاى آنها را با خود داشته باشد به سراغ آن نروند ، و برنامه نماز جمعه را ادامه دهند . در احادیث اسلامى نیز تاکیدهاى فراوانى در این زمینه وارد شده است از جمله : در خطبه اى که موافق و مخالف آن را از پیامبر گرامى اسلام (صلى الله علیه و آله و سلم) نقل کرده اند آمده :« ان الله تعالى فرض علیکم الجمعه فمن ترکها فى حیاتى او بعد موتى استخفافا بها او جحودا لها فلا جمع الله شمله ، و لا بارک له فى امره ، الا و لا صلوة له ، الا و لا زکوة له ، الا و لا حج له ، الا و لا صوم له ، الا و لا بر له حتى یتوب» : خداوند نماز جمعه را بر شما واجب کرده هر کس آن را در حیات من یا بعد از وفات من از روى استخفاف یا انکار ترک کند خداوند او را پریشان مى کند ، و به کار او برکت نمى دهد ، بدانید نماز او قبول نمى شود ، بدانید زکات او قبول نمى شود ، بدانید حج او قبول نمى شود ، بدانید اعمال نیک او قبول نخواهد شد تا از این کار توبه کند !

در حدیث دیگرى از امام باقر (علیه السلام) مى خوانیم : «صلوة الجمعة فریضة ، و الاجتماع الیها فریضة مع الامام ، فان ترک رجل من غیر علة ثلاث جمع فقد ترک ثلاث فرائض ، و لا یدع ثلاث فرائض من غیر علة الا منافق »: نماز جمعه فریضه است و اجتماع براى آن با امام ( معصوم ) فریضه است ، هر گاه مردى بدون عذر سه جمعه را ترک گوید فریضه را ترک گفته و کسى سه فریضه را بدون علت ترک نمى گوید مگر منافق . و در حدیث دیگرى از رسول خدا مى خوانیم : «من اتى الجمعة ایمانا و احتسابا استانف العمل» : کسى که از روى ایمان و براى خدا در نماز جمعه شرکت کند گناهان او بخشوده خواهد شد و برنامه عملش را از نو آغاز مى کند .

کسى خدمت رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) آمد ، عرض کرد یا رسول الله ! من بارها آماده حج شده ام اما توفیق نصیبم نشده فرمود : «علیک بالجمعة فانها حج المساکین» : بر تو باد به نماز جمعه که حج مستمندان است ( اشاره به این که بسیارى از برکات کنگره عظیم اسلامى حج در اجتماع نماز جمعه وجود دارد ) . البته باید توجه داشت که مذمتهاى شدیدى که در مورد ترک نماز جمعه آمده است و تارکان جمعه در ردیف منافقان شمرده شده اند در صورتى است که نماز جمعه واجب عینى باشد یعنى در زمان حضور امام معصوم و مبسوط الید و اما در زمان غیبت بنابر اینکه واجب مخیر باشد ( تخییر میان نماز جمعه و نماز ظهر ) و از روى استخفاف و انکار انجام نگیرد مشمول این مذمتها نخواهد شد ، هر چند عظمت نماز جمعه و اهمیت فوق العاده آن در این حال نیز محفوظ است.

۲-در نماز های مستحبی غیر از چند نماز خواندن سوره واجب نیست.

۳-شکستن نماز های مستحبی حتی از روی اختیار واجب نیست.

۴-زیاد کردن رکن(مانند رکوع)از روی سهو نماز های مستحبی را باطل نمی کند.

۵-در نماز مستحبی شک میان رکعت اول و دوم نماز را باطل نمی کندو نمازگزار می تواند بنا را بر هرکدام بگذارد.

۶-نماز های نافله را می شود شکسته خواند ولی بهتر است دو رکعت نماز نافله نشسته را یک رکعت حساب کند.

۷-نافله ظهر و عصر را در سفر بناید خواندولی نافله عشاء را به این نیت که مطلوب باشد می توان به آورد.

۸-اگر نماز مستحبی را کسی در وقتش نتوانست بخواند قضای آن را می تواند انجام دهد.

۹-نماز مستحبی را میتوان در حالت راه رفتن وسواری خواند و اگر انسان در این دو حالت نماز بخواند لازم نیست رو به قبله باشد.

۱۰-در نماز مستحبی آرامش بدن شرط نیست و اگر سهواً رکنی اضافه یا کم شود باطل نمی شود.

از رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) نقل شده است : هر کس در شب شنبه ، چهار رکعت نماز بخواند، به نحوى که در هر رکعت سوره حمد، یک مرتبه و سوره توحید هفت مرتبه ، نوشته شود براى او ثواب هر رکعت ، هفتصد حسنه و عطا کند خداى تعالى به او شهرهایى در بهشت .

۲ - نماز روز شنبه

از رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) نقل شده است که فرمود: هر که در روز شنبه ، چهار رکعت نماز بخواند در هر رکعت حمد، یک مرتبه و سوره کافرون سه مرتبه و بعد از فارغ شدن ، یک مرتبه آیه الکرسى را بخواند، خداى عز و جل از براى او، به هر حرفى ثواب یک شهید بنویسد.
۳ - نماز شب یکشنبه

شش رکعت است ؛ هر رکعتى بعد از حمد، هفت مرتبه سوره توحید دارد.
۴ - نماز روز یکشنبه

وقت چاشتگاه که آفتاب بالا آمده باشد، دو رکعت نماز مى خوانى . در رکعت اول بعد از حمد، سه مرتبه سوره کوثر و در رکعت دوم بعد از حمد، سه مرتبه سوره توحید را مى خوانى .
۵ - نماز شب دوشنبه

دو رکعت است ؛ که نمازگزار باید در هر رکعت بعد از حمد، آیه الکرسى و سوره توحید، فلق و ناس هر یک را یک مرتبه خوانده و بعد از فارغ شدن از نماز، ده مرتبه استغفار نماید. براى او، ده حج و ده عمره خالص از طرف خداى عزوجل نوشته شود.

۶ - نماز روز دوشنبه

چهار رکعت است ؛ در رکعت اول بعد از حمد، یک مرتبه آیه الکرسى ، در رکعت دوم یک مرتبه حمد، یک مرتبه سوره توحید و در دو رکعت دیگر رکعت اول بعد حمد سوره فلق یک مرتبه و رکعت دوم بعد از حمد سوره ناس یک مرتبه خوانده شود و بعد از فارغ شدن از نماز ده مرتبه استغفار نماید.
۷ - نماز شب سه شنبه

دو رکعت است ؛ رکعت اول بعد از حمد، یک مرتبه سوره قدر و رکعت دوم بعد از حمد، هفت مرتبه سوره توحید دارد.
۸ - نماز روز سه شنبه

دو رکعت است که در هر رکعت ، حمد یک مرتبه و سوره والتین و سوره توحید و فلق و ناس هر کدام یک مرتبه خوانده مى شوند.
۹ - نماز شب چهارشنبه

دو رکعت است ؛ در هر رکعت بعد از حمد، آیه الکرسى و سوره قدر و نصر یک مرتبه و سوره توحید سه مرتبه قرائت مى شود.

۱۰ - نماز روز چهارشنبه

دو رکعت است و در هر رکعتى بعد از حمد، سوره زلزلت یک مرتبه و سوره توحید سه مرتبه خوانده مى شود. کسى که این نماز را بخواند، خداوند از او تاریکى قبر را تا روز قیامت رفع کند.
۱۱ - نماز شب پنج شنبه

شش رکعت است ؛ در هر رکعت بعد از سوره حمد، آیه الکرسى و سوره کافرون هر کدام یک مرتبه و سوره توحید را سه مرتبه و بعد از تمام شدن ، سه مرتبه آیه الکرسى را بخواند.

۱۲ - نماز روز پنج شنبه

دو رکعت است ؛ در هر رکعت ، حمد یک مرتبه و سوره نصر و کوثر هر کدام پنج مرتبه و بعد از عصر، چهل مرتبه سوره توحید را بخواند و چهل مرتبه استغفار نماید. کسى که این نماز را بخواند، به عطا شود حسنات ، به تعداد آنچه در بهشت و جهنم است .

13 - نماز شب جمعه

از رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) نقل شده است کسى که دو رکعت نماز بخواند و در هر رکعت ، حمد یک مرتبه و سوره توحید هفتاد مرتبه و بعد از نماز، هفتاد مرتبه ((استغفر اللّه )) بگوید. قسم به آن کسى که مرا مبعوث کرده ! به حق کسى که این عمل را انجام دهد و استغفار کند براى تمام امت من ، خداوند دعاى او را مستجاب کند و تمام امت را وارد بهشت کند.

14 - نماز روز جمعه

از امیرالمومنین (علیه السلام ) حدیث است هر که در این روز، هشت رکعت نماز به جا آورد هنگامى که به قدر یک تیزه آفتاب بلند شده باشد یا بیشتر، خداى تعالى براى او هزار درجه در بهشت بلند نماید.
نماز روز جمعه به نقل از امیرالمومنین (علیه السلام ) چهار رکعت است . نمازگزار باید در هر رکعت حمد و آیه الکرسى را پانزده مرتبه بخواند و چون از نماز فارغ شد هفتاد مرتبه ((استغفر اللّه )) و پنجاه مرتبه ((لا حول و لا قوة الا بالله )) بگوید.

 هرچند نمازهای واجب، فرصت مشخصی دارند و می‏توان مدتی آنها را به تأخیر انداخت، ولی به‌جا آوردن نماز در اول وقت، فضیلتی دارد که نمی‏توان آن را نادیده گرفت،.

تا جایی که امام صادق(ع) فرمود: «فَضل الوَقت الأوّل علی الآخر کَفضلِ الآخرة عَلَی الدّنیا؛ فضیلت اول وقت [نماز] بر آخر وقت، همچون فضیلت آخرت بر دنیاست.»1

در جای دیگر فرمود: «هر نمازی دو وقت دارد؛ اول و آخر.

اول وقت، بهترینِ آن است. هیچ‌کس نباید نماز را بی‌دلیل به آخر وقت بیندازد. آخر وقت فقط برای بیمار و علیل وکسی که عذری دارد، قرار داده شده است».2

در روایتی آمده است که روزی حضرت رضا(ع) برای استقبال از عده‏ای بیرون رفت.

وقت نماز فرا رسید و حضرت راه خود را به طرف محلی مناسب که در آن نزدیکی بود، کج کرد، زیر صخره‏ای ایستاد و خطاب به یکی از یارانش فرمود: «اذان بگو.»

آن مرد عرض کرد: «یابن رسول الله، منتظر بمانیم تا دوستانمان نیز به ما ملحق شوند.»

حضرت فرمود: «خدا تو را بیامرزد، هرگز نمازت را بی‏دلیل از اول وقت به تأخیر مینداز.

همیشه رعایت وقت را بکن.» پس آن شخص اذان گفت و نماز را خواندند».3

از جمله اعمال عبادی که در سیره بیشتر شهیدان به چشم می‏خورد، پای‌بندی به نماز اول وقت است.

شرایط سخت جنگ تحمیلی، درگیری‏های عملیات و مشغله‏های کاری زیاد و مانند آن،

موجب نمی‏شد که آنان نماز اول وقت را به تأخیر بیندازند و مشغول کاری دیگر شوند.

اینک به بیان نمونه‏هایی از اظهار بندگی شهیدان می‌پردازیم.

پی نوشت :
1. میزان‌الحکمة، ج 6، ص 316.
2. همان.
3. همان، ص 317.

برکات نماز اول وقت

بنده ای نیست که به وقت های نماز و جاهای خورشید اهمیت بدهد، مگر این که من سه چیز را برای او ضمانت می کنم:

1- برطرف شدن گرفتاری ها و ناراحتی ها،

2- آسایش و خوشی به هنگام مردن،

3- و نجات از آتش.

[برگرفته از نشریه ها - پند نماز]

چگونه کودکانی نمازخوان داشته باشیم؟

اگر والدین که الگوهای عملی برای کودکان و نوجوانان هستند، برای نماز، اهمیت ویژه‌ای قائل

شوند و در این اندیشه، پایدار و ثابت‌قدم بمانند، فرزندان ایشان نیز به سوی نماز، گرایش پیدا

می‌کنند.

شروع نماز در سنین کودکی، سبب می‌شود که کودک، این

صفت حسنه را به‌صورت عادتی معمول و سازنده در جسم و

روان خود، ملکه کند و جزو برنامه‌های همیشگی زندگی خود،

قرار دهد و درنتیجه از همه فواید نماز، در بعد سلامت روانی در

آینده برخوردار شود. به‌علاوه، با شروع نماز در دوران کودکی،

مفاهیمی مثل خدا و مذهب و دستوراتی مثل تعالیم اسلامی،

چنان در ذهن پذیرنده و شفاف کودک که هنوز سنگینی و تیرگی

گناهان، ظرفیت‌های فکری و مغزی او را آلوده نکرده است، جای می‌گیرد

که امکان شک و تردید

در این زمینه برای او در آینده بسیار کاهش می‌یابد.

جدای از فراگیری اعمال ظاهری نماز، کودک باید بداند که در ورای این اعمال، چه اعتقاد و

احساسی نهفته است و چه چیزی موجب می‌شود که مسلمانان، هر روز 5 بار به سوی کعبه،

حرکاتی را انجام دهند که ممکن است در نظر او بی‌معنی جلوه کند. این مقصود را باید با

آموزش‌های ساده و توضیح مفهوم تشکر و سپاس‌گزاری و کاربرد آن برای کودکان مشخص کرد

(باهنر، 1388: 263).

«هرگز نماز شب شهید بروجردی ترک نمی‌شد و به عبادت عشق می‌ورزید. مشتاقانه در دعای توسل و کمیل شرکت می‌کرد. بروجردی در سخت‌ترین شرایط و در مقابله با دشوارترین کارهای جنگ به حبل‌المتین نماز و دعا چنگ می‌زد. یک بار در عملیاتی که در نزدیکی مهاباد قرار بود انجام شود، فرمانده‌ها به شور و غور نشستند. سرانجام هیچ‌کس فکرش به جایی نرسید. برنامه‌ها مثل کلاف سردرگم شده بود. ناگهان بروجردی رو به قبله نشست و با قلبی شکسته و چهره‌ای غمگین اما سرشار از امید گفت: خدایا می‌دانیم که ما هیچ کاره‌ایم و ذهن و فکرمان قاصر است؛ بی‌توجه تو هیچ کاری از ما ساخته نیست. خدایا خودت گشایشی حاصل کن و ما را از این سرگشتگی نجات بده. همگی آنها شب خوابیدند؛ نزدیک صبح با صدای تلاوت قرآن شهید بروجردی بیدار شدند و به نماز ایستادند. گره کور پس از نماز صبح توسط بروجردی باز شد. فردای آن روز بروجردی در قرارگاه حمزه سیدالشهدا در جلسه مشترک فرمانده‌های ارتش و سپاه، طرح عملیات را توجیه می‌کند که با استقبال گرم فرمانده‌ها روبه‌رو می‌شود».1