قَالَ النبی صلی الله علیه و آله : یا عَلیُّ إنَّما منزلةُ‏ الصَّلَواتُ‏ الخَمسِ‏ لِأُمَّتی کَنَهرٍ جَارٍ عَلی بابِ أَحَدِکم فَما ظَنَّ اَحدُکم إِذا کانَ فِی جَسَدِهِ دُرنٌ ثُمَّ اِغتَسَلَ فِی ذَلِکَ النَّهرِ خَمسَ مَرَّاتٍ أَ کانَ یَبقی فِی جَسَدِهِ دَرَنٌ فَکَذلِکَ وَ اللَّهُ اَلصَّلَوَاتُ الخَمسِ لِأُمَّتِی.‏
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: ای علی؛ ارزش نمازهای پنج‏گانه برای امت من به نهر جاری گوارایی می‌مانند که بر در خانه هایتان روان است گمان شما چیست اگر در بدنتان آلودگی باشد و هر روز پنج بار خود را در زلال آن شست‏وشو دهید، آیا دیگر هیچ پلیدی باقی می‏ماند؟ پس به خدا قسم نماز‌های پنج‏گانه برای امت من هم این چنین است. (تفسیر الصافی، ج ‏2، ص 476؛ بحارالانوار، ج 71، ص 220)    

در نماز کمتر کلمه اى به اندازه واژه ((رحمت )) بکار رفته است . در آغاز سوره حمد و سوره پس از آن مى گوئیم : ((بسم اللّه الرّحمن الرّحیم ))، بعد از ((الحمدللّه رب العالمین )) مى گوئیم : ((الرّحمن الرّحیم )) ، پس در هر رکعت سه بار عبارت ((الرّحمن الرّحیم )) را بکار مى بریم که در واقع شش بار کلمه رحمت را تکرار کرده ایم و در هفده رکعت نماز، ده رکعت آن را با حمد و سوره مى خوانیم که مجموعا شصت مرتبه مى شود.
تکرار لغت ((رحمت )) هر روز شصت مرتبه اگر با توجّه و حضور قلب باشد، در فرد و جامعه ، رحمت انسان ها را به جوش مى آورد و اگر رحمت به جوش آمد کمک ها، محبّت ها، تعاون ها، خیرخواهى ها و عفو و گذشت ها ثمره آن خواهد بود و مردمى که تعاون و رحمت در میانشان زنده باشد قابلیّت دریافت رحمت هاى ویژه اى را خواهند داشت .

در نماز از غضب شدگان و گمراهان برائت مى جوئیم و مى گوئیم : ((غیرالمغضوب علیهم و لاالضالّین ))
در قرآن افراد واقوامى مورد غضب قرار گرفته اند: فرعون ها، قارون ها، ابولهب ها، منافقان ، علماى بى عمل ، یهودیان رباخوار و تن پرور که دنباله رو دانشمندان دنیاپرست و قانون تراش رفته اند. درباره این گروه ها، کلمه غضب و لعنت بکار رفته است و گروه ها و افرادى گمراه شناخته شده اند، گرچه خداوند در دنیا آنان را گرفتار قهر خودش نکرده باشد.

قَالَ رسول الله صلی الله علیه و آله : مَنْ‏ أَکَلَ‏ لُقْمَةَ حَرَامٍ‏ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلَاةٌ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً وَ لَمْ تُسْتَجَبْ لَهُ دَعْوَةٌ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً وَ کُلُّ لَحْمٍ یُنْبِتُهُ الْحَرَامُ فَالنَّارُ أَوْلَی‏.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که لقمه حرام بخورد، تا چهل شب نماز او ثواب ندارد و دعای وی نیز تا چهل روز به اجابت نمی‏رسد و هر گوشتی بر بدنش بروید آتش بر آن سزاوارتر است.

(بحارالانوار، ج 63، ص 314)    

قَالَ الصادق علیه السلام : إِنَّ اللَّهَ یَدْفَعُ‏ بِمَنْ‏ یُصَلِّی‏ مِنْ شِیعَتِنَا عَمَّنْ لَا یُصَلِّی مِنْ شِیعَتِنَا، وَ لَوْ أَجْمَعُوا عَلَی تَرْکِ الصَّلَاةِ لَهَلَکُوا.
امام صادق علیه السلام فرمود: همانا خداوند به وسیله شیعیانی که نماز به جا می‌آورند، از شیعیان بی نماز (بلا) را دفع می‌کند، ولی اگر همه تارک نماز بودند، هر آینه همه هلاک می‌شدند. (وسائل الشیعه، ج 1، ص 28؛ تفسیر العیاشی، ج 1، ص 135)    

نماز همراه با روزه آمده است :
((واستعینوا بالصبر و الصلوة )) از صبر و نماز امداد بگیرید. در تفاسیر مراد از صبر را روزه دانسته اند.
نماز همراه با زکات : ((یقیمون الصلوة و یؤ تون الزکاة ))
نماز همراه با حج : ((واتخذوا من مقام ابراهیم مصلّى ))
نماز همراه با جهاد: ((و اذا کنت فیهم فاقمت لهم الصلوة )) امام حسین علیه السّلام ظهر عاشورا نماز خواند و در سیماى رزمندگان در قرآن جمله ((العابدون الحامدون )) را مى خوانیم .
نماز همراه با امر به معروف : لقمان به فرزندش مى گوید: ((یا بنّى اقم الصلوة واءمر بالمعروف و انه عن المنکر))
نماز همراه با عدالت اجتماعى : ((امر ربّى بالقسط واقیموا الصلوة ))
نماز همراه با تلاوت قرآن : ((یتلون کتاب اللّه واقامواالصلوة ))
نماز همراه با مشورت : ((وامرهم شورى بینهم واقامواالصلوة ))

((یا ایّها الّذین آمنوا اذا قُمتم الى الصلوة فاغسلوا وجوهکم و ایدیکم الى المَرافق وامسحوا برؤ سکم و ارجلکم الى الکعبین ... ما یرید اللّه لیجعل علیکم من حَرج ولکن یرید لیُطهّرکم و لیتمّ نعمته علیکم لعلّکم تشکرون ))
قرآن براى وضو وغسل وتیممّ آثارى را بیان کرده است :
1- ((لیطهّرکم )) تا شما را پاک کند.
2- ((لیتمّ نعمته علیکم )) تا خداوند نعمتش را بر شما تمام کند.
3- لعلّکم تشکرون تا شما شکرگزار شوید.
4- ((واللّه یحب المطهّرین )) خداوند پاکان را دوست دارد.
اگر پاکى ظاهرى این همه آثار دارد، پاکى دل از نفاق ، ریا، شرک ، شک ، بخل ، حرص وسایر آفات چه آثارى خواهد داشت .
پاکى معنوى به قدرى ارزش دارد که خداوند از کسانى که دوست دارند پاک باشند ستایش کرده و مى فرماید در مسجدى نماز بخوانید که در آن مردانى هستند که دوست دارند پاک باشند. ((فیه رجال یحبّون ان یتطهروا))

خدایی که از روی لطف ومهر ورحمت خاص خود ،بندگان را آفرید وما را مسافر راه سعادت ، ورونده طریق کمال قرار داد واز لطف خود راه رسیدن به سعادت که بارگاه اوست را برای ما آشکار کرد وباز برای ما راهنمایانی از جنس بشر فرستاد تا ما را رهبری کنند ودر کوره راههای دنیاومشکلات وسختیها ولذتها ، دست ما بگیرند واز سقوط در عالم حیوانی ، نجاتمان دهند وما را روانه عالم نور وسرور وبقاو جاودانگی نمایند ؛ عالمی که در آن نه رنجی و نه المی ، نه دردی ونه عذابی ، همه نور در نور ،و همه سرور در سرور ، بیچاره آن سرگردان حیرانی که ،نور وسرور را رها کرده به اندیشه اینکه این لذات دنیا شفابخش و روح افزاست ، از زندگی الهی وانسانی ومعنوی ، خود را محروم کرده تمام عمر در غصه ورنج وعذاب راه طی میکند،واقعا چرا راه خود را گم کرده است؟ مگر به قرآن کریم نظر نکرده ؟ مگر در کلام راهنمایان نور ورحمت ، مطالعه نکرده ؟ ای انسان ! خدا اینطور فرموده ! اوست داناترین فرد به حال ما !آیا چنین نیست ؟! او خود از روی لطف ورحمت فرموده ؛{الا بذکر الله تطمئن القلوب}

ای بندگان ! ای راه گم کردگان ! ای در دانه های من ! ای مخلوقات با عظمت من ! کجا می روید ؟ برای آرامش خود به کدام سو می روید؟ راحتی وآسایش را از چه می طلبید ؟ از مخلوقات ضعیف وناتوان من ؟! آگاه باشید ! بدانید ! راحتی وسرور ،تنها وتنها در بارگاه من و در پیش من است ! به بارگاه من ، باز گردید تا شما را در نور وسرور غرق کنم وبه انواع نعمت ورحمت شما را بنوازم ! این قانون هستی است ، هر که از نور فاصله گیرد ، قهرا به طرف ظلمت می رود عزیزان ، دوستان ،بدانیم ،اگر از او فاصله پیدا کردیم ، قرین وهمنشین ما غم و رنج وعذاب است ، امرزه هزاران روانشناس برای درمان افسردگی این اشرف مخلوقات ، می خواهند که او را با چند حبه قرص ، شاد ومسرور کنند ، سرورم ، آیا ما اینقدر ناتوانیم ؟آیا اینست شان اشرف مخلوقات ؟! در حالیکه اگربه او رو کنیم وجانمان را در نور ایمان و اتصال به آن رحمت نامتناهی سیراب کنیم ، روشن خواهد شد ؛ که همه افسردگی های روحی یا اکثر آنها در اثر قطع ارتباط با منبع نور ورحمت است ! بیاییم باز به او رو کنیم ! بیاییم از او هدایت ورحمتش را درخواست کنیم . آیا دردمند ، حاجتمند ،گرفتار نیستم ، سوگند بخدا ،کلید همه مشکلات ودرمان همه دردها پیش خداست . آن خدا که علت خلقتمان را را حب شدید خود نسبت به ما معرفی کرده ،همان خداست که کلید حل همه مشکلات وباب همه نعمتها ورحمتها در دست اوست . او خود فرموده : { ادعونی استجب لکم }" بخوانید مرا ، تا اجابت کنم شما را"

در قرآن دوبار کلمه ((و من ذرّیتى )) بکار رفته است که هر دوبار از زبان مبارک حضرت ابراهیم است .
یک بار زمانى که بعد از آزمایشات بسیار سنگین از طرف خداوند به مقام رهبرى رسید، فورا از خدا خواست که ذریّه من هم رهبر شوند. ولى در جواب شنید ظالم رهبر نمى شود (اگر از ذریه تو ظلمى سر زند رهبر نخواهد شد) بار دیگر در دعائى که براى اقامه نماز داشت فرمود: ((و من ذریّتى )) یعنى خداوندا ذریّه و نسل مرا نیز از بر پا کننده گان نماز قرار بده . بنابراین مقام نماز در نزد ابراهیم مثل مقام رهبرى و همتاى آن است .

در روایات اسلامى مى خوانیم که امامان ما براى نماز لباس مخصوص داشتند، لباس شرفیابى به حضور خداوند، بخصوص نماز عید و جمعه را با لباس مخصوص برگزار مى کردند. در نماز باران سفارش شده که امام جماعت لباس خود را وارونه بپوشد تا نشانه تذلّل وخشوع بیشترى باشد.
این دستورها نشان مى دهد که نماز یک سرى آداب و تشریفات مخصوص به خود دارد. نماز یک پرواز معنوى است که بدون آمادگى هاى همه جانبه امکان ندارد، تمام آداب وشرایط و احکام نماز را مى توان نشانه اهمیّت آن دانست وآن را به یک آداب رسمى همراه با تشریفات ویژه تشبیه کرد.
امام رضا علیه السّلام لباسى را که در آن یک میلیون رکعت نماز خوانده بودند به ((دعبل )) شاعر انقلابى که بیست سال فرارى دستگاه بنى عباس بود ودر سن حدود 90 سالگى بعد از نماز صبح شهید شد، جایزه دادند ومردم شهرستان قم براى خریدا آن لباس پول ها دادند، ولى دعبل آن را نفروخت .

قَالَ الرسول الله صلی الله علیه و آله : لَایَقْبَلُ‏ اللَّهُ‏ صَلَاةَ خَمْسَةِ نَفَرٍ الْآبِقِ مِنْ سَیِّدِهِ وَ امْرَأَةٍ لَا یَرْضَی عَنْهَا زَوْجُهَا وَ مُدْمِنِ الْخَمْرِ وَ الْعَاقِّ وَ آکِلِ الرِّبَا.
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: خداوند نماز پنج گروه را ثواب نمی‏دهد اگرچه باید نماز بخوانند: 1. بنده‏ای که از نزد مولای خود فرار کرده است؛ 2. زنی که شوهرش از وی راضی نیست؛ 3. شراب‏خوار و دائم الخمر؛ 4. کسی که عاق والدین شده است. 5. رباخوار.

(مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ‏13، ص 332)