یکیاز توصیه های رهبر معظم انقلاب به جوانان در سال های متمادی تقویت ارتباط با خدا و انس با نماز و معنویت بوده است که پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه ای، برخی توصیه ها در گزیده بیانات ایشان در این باره را مرور کرده است که به شرح ذیل می باشد:
1. برای حضور قلب در نماز تمرین کنیم
نمازقالبی دارد و مضمونی؛ جسمی دارد و روحی. مواظب باشیم جسم نماز از روح نمازخالی نماند. نمی گوییم جسم بیروح نماز هیچ اثری ندارد؛ چرا، بالاخره یک اثرکی دارد؛ اما آن نمازی که اسلام و قرآن و شرع و پیغمبر و ائمه (ع) این همه روی آن تأکید کردند، نمازی است که جسم و روحش هر دو کامل باشد. این جسمهم متناسب با همان روح فراهم شده؛ قرائت دارد، رکوع دارد، سجود دارد، به خاک افتادن دارد، دست بلند کردن دارد، بلند حرف زدن دارد، آهسته حرف زدن دارد. این تنوع برای پوشش دادن به همه آن نیازهائی است که به وسیله نماز بایستی برآورده شود که هر کدام رازی در جای خود دارد و مجموعه اینها، قالب وشکل نماز را به وجود می آورد. این شکل خیلی مهم است، لیکن روح این نماز توجه است؛ توجه. بدانیم چه کار داریم می کنیم. نماز بیتوجه - همان طور که عرض کردم - اثرش کم است. 29/8/ 1387
وظیفه آگاهان جوامع اسلامی برای ادای حق معرفت نماز
مقام معظم رهبری درباره وظیفه آگاهان جامعه در قبال حق نماز میفرمایند:
اگر چه درباره نماز سخنان گزیده و پرمغز از ائمه معصومین علیهم السلام) و نیز از متفکران و صاحب نظران دینی، دلهای هدایت ویژه را روشن ساخته و به حقیقت و حکمت این فریضه بزرگ الهی آشنا کرده است، با این همه باید گفت؛ جایگاه بلند پایه نماز هنوز برای بسیاری از مردم، حتی آنان که نماز را فریضه میدانند و به جای میآورند، بدرستی شناخته نیست.
بی شک آگاهان جوامع اسلامی در این باب وظیفهای سنگین بر عهده دارند و جای آن است که همه روشهای تبیین و روشنگری برای ادای حق معرفت نماز به کار گرفته شود.
نماز، اولین قدم سلوک الی الله
رهبر انقلاب نماز را اولین قدم سلوک إلی الله دانسته تأکید میکنند:
نماز، معبر اصلی برای سلوک انسان در راهی است که ادیان الهی در برابر آدمی نهادهاند تا بتوانند از آن به هدف و غایت اصلی حیات؛ یعنی رستگاری و خوشبختی دنیا و آخرت دست یابد.
نماز، اولین قدم سلوک الی الله است ولی ظرفیت این عامل الهی به اندازهای است که در اوج کمال بشری نیز میتواند بال پرواز انسان عرشی شود، تا آن جا که برترین انسان تاریخ؛ یعنی پیامبر گرامی اسلام میفرماید:
«نماز نور چشم من است» و در هنگام فرا رسیدن وقت نماز از مۆذن خود میخواهد که با سر دادن بانگ اذان، جان او را کامیاب و سرشار از راحت و امنیت سازد.
نماز، یکی از عوامل مهم انضباط و انتظام اجتماعی
ایشان برای نماز تأثیرات اجتماعی نیز قائلند و در اینباره میفرمایند:
شاید بتوان گفت هیچ عامل عبادی دیگری اینگونه در همه مراحل تکامل معنوی انسان، برای او کارگشا و نیروبخش و پیش برنده نیست.
نماز از آنجا که اولا سلامت و تعالی اخلاقی و معنوی به افراد جامعه میبخشد، و ثانیا از آن رو که با شکل و محتوای ویژه خود، نمازگذار را به انضباط میکشاند و از بیهودگی و ولنگاری نجات میدهد، بحق باید یکی از عوامل مهم انضباط و انتظام اجتماعی شناخته شود.
شرایط تحقق فوائد نماز
آیت الله العظمی خامنهای برای تحقق فوائد نماز شرایطی ذکر میکنند. ایشان معتقدند:
اگر نماز با حضور و از سر شوق و در هنگام فضیلت در میان مردم رواج پیدا کند، اینها دستاوردهای قطعی آن مردم خواهد بود. بدیهی است که نماز از سر کسالت و بیحضور یا خود نمایانه هیچ یک از این فوائد را نخواهد داشت.
سید علی خامنهای، اخلاق و معنویت در آینه مقام معظم رهبری، ص 157-158، تهران: مۆسسه فرهنگی قدر ولایت، 1380
سه ویژگی عمده در نماز هست که تهذیب نفس و پرورش روانی را در انسان ها پدید می آورند. نخست، شکل نماز در اسلام است؛ یعنی حرکت ها و ذکرهای ویژه، به گونه ای طبیعی نمازگزار را به دوری از گناه و آلودگی فرا می خواند. «ان الصلاة تنهی عن الفحشاء و المنکر.» این فراخوانی پیوسته، توانایی آن را دارد که هر شخصی را از منجلاب ها رها سازد و عروج بخشد. دوم آنکه در او روح پرستش و فروتنی در برابر حضرت حق را که محبوب حقیقی و فطری هر انسان است، زنده می کند و غبار فراموشی را از این حقیقت درخشنده که در ژرفای فطرت او نهاده شده است، پاک می کند. سوم آنکه به جان و دل نمازگزار، آن آرامش و اطمینانی را که شرط اصلی موفقیت در همه عرصه های زندگی است هدیه می کند و تزلزل و اضطراب را که مانع بزرگی در راه اقدام مجدانه برای پرورش اخلاق است، از او دور می سازد. یُسَبِّحُ لِلّهِ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی اْلأَرْضِ ... توصیه مؤکّد اینجانب به همه به ویژه جوانان آن است که خود را با نماز مأنوس و از آن بهره مند سازند؛ یعنی اینکه نماز را با توجه به معنی و با احساس حضور در محضر پروردگار متعال «جلت عظمته» به جای آورند و این کار را با تمرین، بر خود هموار و آسان سازند تا بتوانند نوافل، مخصوصا نافله نمازهای صبح و مغرب را نیز ادا کنند و اگر هنوز در میان کسان و نزدیکان و دوستان آنان کسی هست که خود را از فیض نماز محروم کرده باشد، او را از این گناه بزرگ و خسارت عظیم بازدارند و البته این کار را با زبان خوش و رفتار حکیمانه انجام دهند.1
نماز نردبان مؤمن است
در آغاز روز، در نیمروز، در هنگام شب، مسلمان را طلبیدن و اصول و راه و هدف و نتیجه را به زبان خودش به او فهمانیدن، و او را با نیرویی معنوی وادار به عمل کردن؛ این است نماز. و این است که مؤمن را قدم به قدم و پله به پله به قله ی ایمان و عمل کامل، نزدیک می سازد و از او عنصری ذیقیمت و مسلمانی درست می سازد.
آری، «نماز، نردبان مؤمن است».
فرازی از کتاب «از ژرفای نماز» به قلم حضرت امام خامنه ای.
منبع: مجله اذان، ماهنامه ستاد اقامه نماز، شماره 147.
همچنین درتعریف مهندسی فرهنگ می فرمایند:" مهندسی فرهنگ این است که با رویکرد سیستمی اجزاء فرهنگ اعم از فرهنگ ملی، فرهنگ عمومی، فرهنگ تخصصی ، فرهنگ سازمانی ، در مجموعة فرهنگ جانمایی شده و روابط آنها بخوبی تنظیم شود. ضعفهای اجزاء و روابط آنها برطرف شود." (بیانات- 1383)
فرهنگ اقامه نماز یکی از موارد فرهنگ تخصصی میباشد که مقام معظم رهبری در راستای تفکر فراگیر مهندسی فرهنگ به صورت اختصاصی در دهها پیام به اجلاسهای سراسری نمازوسخنرانیهای مختلف به آن توجه نموده و شاخصهای اصلی مهندسی اقامه نماز را تبیین و گوشزد نموده است.
درهمین راستا تلاش برآن است تا محورهای اساسی پیام و بیانات معظم له در ارتباط با اقامه نماز احصاء و متناسب با شاخصهای مدیریت و مهندسی فرهنگ تنظیم شود بر این اساس درشماره های بعدی به اهمیت و تبیین رسالت اقامه نماز ، اهداف کوتاه مدت و بلند مدت و همچنین دست آوردها و نتایج قابل پیش بینی ، راهبردها و نمونهای از طرحها اشاره خواهیم کرد
سایت اقامه نماز استان قم