جهت سنین(۱۲-۷) ساله‌ها یا کودکان

۱- یاد دادن نماز به آنها.

۲- دادن جایزه به کودکان فقط به خاطر برگزاری نماز، اعم از مرتب خواندن، درست خواندن و به موقع خواندن نماز.

۳- بردن کودکان به مساجد و مراسم نماز توسط والدین که به صورت عادت در بیاید.

۴- راحت نمودن و راحت کردن نماز برای نمازگزار کودک.

۵- ارزش دادن و تشویق لفظی او در جمع دوستان و آشنایان.

جهت سنین(۱۹-۱۳) ساله‌ها یا نوجوانان

۱- آشناکردن آنها به فواید نماز.

۲- تبلیغ عملی(پدر و مادرو سایر بزرگان خودشان می بایست نماز خوان باشند).

۳- تفهیم این امر به نوجوان که نماز وظیفه یک مسلمان است و نشانه مسلمانی است.

۴- آشنا کردن با معنا و مفاهیم نماز.

۵- اصرار نکردن زیاد و عدم تکرار، که در غیر این صورت نتیجه معکوس خواهد داشت. زیرا پرگویی و مکررگویی کسالت آور است.

۶- سفارش کردن به نماز با آرامش وبیان منطقی و مستدل برای اقامه نماز.

۷- ذکر دلیل و فلسفه برای تک تک ارکان و اذکار نمازو عدم القاء نماز به صورت آمرانه و کورکورانه.

۸- برگزاری مسابقات و در نظر گرفتن جوایز نفیس برای برندگان مسابقات نماز.

جهت سنین جوانی(۳۰-۲۰) ساله ها

1- ملموس کردن نتایج منفی و فواید نماز. مثلا ذکر موفقیت افرادی که نماز خوان هستند و یا عدم موفقیت افرادی که در عین حال نماز نمی خوانند.

۲- سعی در معرفی و پیدا کردن دوستان موفق برای جوان که اهل نماز نیز باشند، به ویژه اینکه الگو پذیری جوان از جوان اسانتر و بهتر است.

۳- نماز را به صورت عادت و سنت درآوردن.

۴- بیان فواید نماز از جمله ،ایجاد نظم و برنامه، بهداشت جسمی و روانی، نوعی ورزش و امانتداری و .......

۵- القاء و اغناء این نکته که بهترین راه حل برای شکر گذاری ازخداوند اقامه نماز است.

۶- بیان حکمت و فلسفه و فایده نماز ازقول پیامبر اکرم و ائمه معصومین علیهم السلام.

۷- فراهم کردن امکانات برگذاری نماز مثل جا و سایر ملزومات.

۸- بهره گیری از زمان و مکان جهت تبلیغ نماز به نحو احسن

۹- سفارش به این نکته که نماز اوّل وقت مصونیت به همراه دارد.

۱۰- پیراسته کردن فضای مسجد و نمازخانه و .......

۱۱- سعی کنیم در برقرای ارتباط با نسل جوان فقط توجه نکنیم بلکه ابتدا همدلی سپس توصه نمائیم.

۱۲- حذف زواید و اضافات نماز و دنبله‌های آن به ویژه در نمازهای جماعت به دو دلیل. نخست ازجهت جسمانی، شاید برخی قادر به ادامه نماز نباشند. دوم شاید آشنا به انواع دعا و تعقیبات نماز نباشند که در هردو مورد احتمال شرمنگی برای فرد وجود دارد.

منبع تحقیق : بر گرفته از کتاب نماز و آثار فرهنگی، سیاس، اجتماعی آن

برای جذب جوانان به مساجد و نماز جماعت و شرکت در سایر برنامه‌های فرهنگی مساجد شیوه‌ها و عواملی وجود دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

الف) امام جماعت

امام جماعت در هر مسجد عاملی مهم در پیشرفت و ترقی مسجد به شمار می‌رود و چنانچه دارای شرایط لازم باشد، تأثیری بسزا در تحولات مثبت در جوانان و در نتیجه گرایش آنان به مساجد خواهد داشت؛ این صفات از این قرار است:

۱ـ ثابت بودن

شناخت امام جماعت از مسجد، مؤمنان محل و نمازگزاران و غیره از جمله اموری است که در عملکرد وی نقشی مهم دارد؛ خصوصیات و اوضاع خاص هر محل و اهالی آن باعث می‌شود که وی تصمیم مقتضی اتخاذ کند و در راه اجرای آن گام بردارد که ثابت بودن امام جماعت در مسجد محل این مسأله را عملی می‌سازد.

۲ـ توانایی علمی

از عواملی که می‌تواند در جذابیت امام جماعت مؤثر باشد، توانایی و اندوخته‌های علمی اوست، چرا که ممکن است سؤالی از طرف جوانان در حیطه‌ی تخصصی او مطرح شود تا او با استفاده از معلومات خود در زمینه‌های مختلف از جمله جامعه شناسی، و روان‌شناسی جوانان و غیره، پاسخ دهد. طبیعتاً قدرت علمی روحانی مسجد باعث اطمینان و اعتماد مردم، به خصوص جوانان می‌شود و آنان نیز همواره سعی می‌کنند در مواقع لزوم با او ارتباط برقرار سازند و با اطمینان خاطر و طیب نفس با وی معاشر باشند و از کمالات و معلومات او بهره‌مند شوند.

موضوع نمازگریزی و علل آن از جمله مباحثی است که در زمینه آموزش مسائل دینی و اخلاقی مورد توجه همگان بویژه خانواده ها، مدارس و مسؤولین و کارشناسان مسائل فرهنگی و اجتماعی می باشد. لذا رسول خداصلی الله علیه و آله اولین چیزی که به افراد تازه مسلمان می آموختند نماز بود. (مناقب ابن شهر آشوب،ج1،ص43.) لذا مساله اول در فروع دین نماز است.

1- محیط خانواده و بی توجهی والدین: پیامبر اکرم می فرمایند: « خداوند سبحان را کسی ملاقات نمی کند با گناهی که بالاتر از جهالت زن و فرزندش باشد.»(محجة البیضاء،ج3،ص73) بی توجهی یا کم توجهی والدین به مسائل دینی بسیار تأثیر منفی روی فرزندان دارد، البته شاید در آینده در اثر عوامل دیگری به نماز روی آورد که این احتمال ضعیفی است. گویا آنها هیچ وظیفه ای در قبال فرزندان ندارند و یا فرزندان آن ها همه مسائل را می دانند و رعایت می کنند. لذا چنین فرزندی به راحتی تن به عبادت نمی دهد.

گرایش کودک به پذیرش ارزش ها و یا دستورهای دینی تنها در سایه احساس شخصیت و ارزشمندی خویش تحقق می یابد. بنابراین کودکان نقش تعیین کننده ای دارند . والدین و معلمان در موقعیت های مناسب تنها زمینه ساز و هدایتگرند .

نماز خواندن کودک از جمله نماز صبح که سختی خاصی برای کودکان دارد قسمتی از تربیت دینی کودکان است.

تربیت دینی باید از ابتدای تولد و چه بسا بنا به گفته بزرگان از قبل از تولد آغاز گردد، از این رو گفته شده والدین به هنگام تولد، به گوش راست کودک، اذان و به گوش چپ او اقامه گویند تا به محض تولد، زندگی خود را با نام خدا و یاد پیامبر و توجه به دین آغاز کند و تا آخر عمر معتقد به خدا باشد.

آموزش دین از سه سالگی آغاز می ‌گردد. تا هفت سالگی به سادگی آموزش برگزار می ‌شود. اما در مرحله اطاعت (از هفت سالگی به بعد) به صورت جدی آموزش دین باید انجام گیرد.

در آموزش دینی بهتر است به نکات زیر توجه شود :

1. والدین بعضی اوقات هدایا و جوایزی به خاطر انجام عبادات به فرزندان خود بدهند تا آنان از انجام عبادات خاطراتی خوش داشته باشند.

می دانم نماز نور چشم پیامبر است، از بچگی به من گفته اند که نماز مایه برکت است و سعادت. نماز هم می خوانم اما با بی حوصلگی، لذت نمی برم. با عجله و شتاب می خوانم. عبادات دیگر هم همینطور. مثلاً دعا کردن قرآن خواندن. چرا؟

خیلی دوست دارم، از نماز و عبادات لذت ببرم. یا حوصله و شادابی و بانشاط به نماز بایستم و عبادت کنم. چه کنم؟

در این باره کتاب ها و مقالات و مطالب زیادی منتشر شده است. با مراجعه و نگاهی هرچند مختصر به آثاری که در ستاد اقامه نماز تجمیع و در معرض بهره برداری علاقمندان قرار گرفته خواهیم دید که خوشبختانه آثار ارزشمندی در دسترس عموم می باشد. کافیست

اراده کنیم و تعدادی از کتابها و محصولات فرهنگی که در این خصوص منتشر شده را تهیه کرده و در خانه و خانواده مورد استفاده قرار گیرد. در این اجمال محورهای عمده ای که می بایست در فرآیند علاقمند شدن به نماز و لذت بردن از عبادت مورد توجه و تأکید قرار گیرد را تداعی می کنیم.

من نمی خواهم به اجبار خانواده نماز صبح بخوانم من می خواهیم صبح بخوابم بعدا نمازم را قضا کنم هر کس رابطه شخصی خودش را با خدا دارد و دیگران نباید در این رابطه دخالت کنند .

دغدغه نماز خواندن فرزندان و اهمیت دادن به نماز ،همیشه از بزرگترین دغدغه های والدین بوده است ،اما گاهی اوقات با مخالفت و سرسختی و توجیهات گوناگون فرزندان مواجه می شوند ،و از یک سو دغدغه نماز خواندن آنها و تربیت دینی اشان اهمیت دارد و از طرف دیگر اینکه نکند با رفتار نسنجیده فرزندان را از اسلام و دین زده کنند ،لطفا راهنمایی بفرمایید .

در این زمینه نکاتی قابل طرح است که عبارتند از :

نکته اول:

آنچه مسلم است این است که این خانواده محترم دارای یک دغه غه مذهبی و ارزشمند می باشند که قابل تحسین و تقدیر می باشد وآن دغدغه این است که اولاد ایشان اولادی متدین و مقید به آیین پاک الهی می باشند.

۱- تبیین اثرات نماز

2-تکریم وشخصیت دادن به دانش آموزان

-3-نشاط آفرینی فرهنگی و اعتقادی و خود باوری در دانش آموزان

4-ایجاد رابطه قوی دینی بین معلم و دانش آموز

5-داشتن نمازخانه جذاب و عالی و استفاده از رنگ های دلپذیر

6-باز گو نمودن اهمیت و ضرورت نماز به اولیا دانش آموزان

7-اجرای مسابقات مختلف در خصوص نماز و اهدا جوایز به دانش آموزان برتر

وقت نماز بود، صدای اذان از پشت پنجره خانه، دل را نوازش می کرد، بچه ها داخل اتاق مشغول بازی بودند، مادر وضو گرفته بود، و پدر هم در حال وضو گرفتن بود، بچه‌ها همین طور که بازی می‌کردند به اعمال و رفتار پدر و مادر توجه داشتند....

مادر چادر زیبا و سفیدی که به هنگام نماز به سرش می انداخت، را به سر انداخت،  چرا که با آن چادر، حوریه‌ای زیبا و مهربان می‌شد که تماشایش آرامش‌بخش بود، جانماز زیبایش را وسط اتاق پهن کرد، عطر مخصوص نماز که وقتی در فضا می‌پیچید همه را مدهوش می‌کرد، باز در فضای خانه می‌چرخید، بچه‌ها این حالت مادر را خیلی دوست داشتند و البته پدر هم مشغول پوشیدن لباس‌های زیبایش و شانه کردن موهایش برای رفتن به مسجد بود.

مادر آرام آرام وارد نماز شد، به چه زیبا بود تماشا کردِن ملکوت مادر، بچه‌ها چقدر دوست داشتند که در این ملکوت شریک باشند و لذا آن ها نیز به تقلید از مادرشان به معراج رفتند...

خانواده، یکی از مهم ترین نمادهای اجتماعی است که در سازندگی و شکوفایی و یا تخریب شخصیت انسان بسیار مؤثر است. از آن جا که بخش زیادی از شخصیت تربیتی انسان در دوران کودکی شکل می گیرد، خانواده از مهم ترین عوامل تربیتی انسان ها به شمار می آید؛ زیرا کودک از آغاز تولد، با اعضای خانواده به سر می برد و بیش ترین همانندسازی و الگوبرداری را در دوران کودکی از اهل خانواده، به ویژه پدر و مادر می گیرد. انسان ها به ویژه کودکان، همواره در حال همانندسازی و تأثیر پذیری از محیط و افراد هستند. به همین دلیل، رفتار کودکان بیشتر از همه به رفتار پدر و مادر و اهل خانواده شباهت دارد.

بی توجهی والدین به نماز خود

یکی از عوامل زمینه ساز نمازگریزی، تأثیر پذیری افراد جامعه به ویژه جوانان و نوجوانان از پدیده های تهاجم فرهنگی است. دشمنان، با ترویج فرهنگ ضد دینی در تلاشند تا جامعه ما را از همه فضایل انسانی تهی نمایند و جوانان ما را به انسان هایی فاسد، فرمانبر و تسلیم و غافل از یاد خدا و معنویت تبدیل کنند.1 محورهای اصلی و اهداف بلند مدت تهاجم فرهنگی، ایجاد تردید و شبهه در پایه های دینی و اعتقادی، ناکار آمد جلوه دادن نظام جمهوری اسلامی،ایجاد بدبینی نسبت به کانون های دینی و مذهبی و باز داری جوانان و نوجوانان از شرکت در مراسم عبادی، مانند نماز جمعه و جماعت است.2
تهاجم فرهنگی می کوشد روحیه دین داری را در جامعه از میان ببرد و در این راستا از هر ابزاری استفاده می کند. در این فضا، نمازگزاری که برترین جلوه دین داری است، به طوری جدی تهدید می شود. می توان گفت با حذف نماز از برنامه زندگی، بخش اعظم روحیه اسلام پذیری و تعبد از میان می رود. چون پنج نوبت ارتباط با خدای متعال و پنج نوبت مناجات با حضرت حق از برنامه زندگی کنار رفته و این بزرگ ترین ضربه برای ایمان است.

پی نوشت ها: