قال الصادق علیه السلام :
صَلّی رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله وسلم اَلظُّهْرَ وَ الْعَصْرَ
فَخَفَّفَ الصَّلاةَ فی الرَّکْعَتَیْنِ فَلَمّا انْصَرَفَ ... قالُوا:
خَفَّفْتَ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الاَْخیرَتَیْنِ؟ فَقال لَهُمْ: اَوَ ما
سَمِعْتُمْ صُراخَ الصَّبِیِّ.1
امام صادق علیه السلام فرمودند:
روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نماز ظهر و عصر را به جا می آورد،
ناگهان دو رکعت آخر نماز را به سرعت خواند. اصحاب پس از نماز از حضرت سؤال
کردند: [ آیا دستور جدید آمده؟ ] دو رکعت آخر نماز را سریع تر خواندی؟
فرمود: مگر صدای فریاد گریه کودک را نمی شنوید.
قال علی علیه السلام : یا مالِک
وَ اِذا قُمْتَ فی صَلاتِکَ لِلنّاسِ فَلا تَکُونَنَّ مُنَفِّراً وَ لا
مُضَیِّعاً فَاِنَّ فِی النّاسِ مَنْ بِهِ العِلَّةُ وَ لَهُ الْحاجَةُ، وَقَدْ سَأَلْتُ رَسُولَ اللّه صلی الله علیه و آله وسلم حینَ وَجَّهَنی
اِلَی الْیَمَنِ کَیْفَ اُصَلّی بِهِمْ؟ فَقالَ: صَلِّ بِهِمْ کَصَلاةِ
اَضْعَفِهِمْ، وَ کُنْ بِالْمُؤْمِنینَ رَحیماً.1
علی علیه السلام فرمودند:
هنگامی که برخاستی و خودت را مهیّا ساختی تا با مردم نمازگزاری، نماز را
چندان طولانی مخوان که مردم را پراکنده سازی، و سریع و تند هم مخوان که آن
را تباه کنی، زیرا در میان مردمی که با تو نماز می گزارند، کسانی هستند که
علیل و بیمار و ناتوان یا گرفتارند. من از رسول خدا صلی الله علیه و آله
وسلم هنگامی که مرا برای تبلیغ اسلام به یمن می فرستاد پرسیدم: چگونه با
مردم نماز بگزارم؟ حضرت فرمود: با آنها مانند ناتوانترین آنان نماز گزار، وبر حال مؤمنین ترحم کن.
کَتَبَاَمیرُ الْمُؤْمِنینَ لِمُحَمَّدِ بْنِ اَبی بَکْرٍ: اُنْظُرْ اِلی
صَلاتِکَ کَیْفَ هِیَ؟ فَاِنَّکَ اِمامٌ لِقَوْمِکَ أَنْ تَتَمَّها وَ لا
تَخَفَّفَها، فَلَیْسَ مِنْ اِمامٍ
یُصَلّی بِقَوْمٍ یَکُونُ فی صَلاتِهِمْ نُقْصانٌ اِلاّ کانَ عَلَیْهِ، لا
تَنْقُصْ مِنْ صَلاتِهِمْ شَیْ ءٌ وَ تَمِّمْها وَ تَحَفَّظْ فیها یَکُنْ
لَکَ مِثْلَ اَجْرِهِمْ وَ لا یَنْقُصُ ذلِکَ مِنْ اَجْرِهِمْ شَیْئاً.1
امیر المؤمنین علیه السلام در نامه ای به محمد بن ابابکر نوشتند: توجه
داشته باش که نمازت چگونه است. چون تو امام قوم خود خواهی بود مواظب باش
نمازت از هر جهت کامل باشد و کمبودی نداشته باشد، اگر شخصی امام جماعت باشدو آن جماعت نقصی داشته مسئولیت آن به عهده اوست.
مراقب نماز جماعت باش که چیزی کم نباشد بلکه از هر جهت تمام و در این صورت
خداوند متعال همان اجر که به آنها می دهد به تو هم خواهد داد و حال آنکه ازاجر آنان کم نمی کند.
قال رسول اللّه صلی الله علیه و آله وسلم :
اِمامُ الْقَوْمِ وافِدُهُمْ فَقَدِّمُوا فی صَلاتِکُمْ اَفْضَلَکُمْ.1
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند:
امام جماعت هر جمعی نماینده آن در پیشگاه خداوند می باشد. پس برای امامت جماعت خود بهترین ها را برگزینید.
قال الصادق علیه السلام :
ثَلاثَةُ لا یُصَلَّی خَلْفَهُمْ: اَلْمَجْهُولُ، وَ الْغالی وَ اِنْ کانَ
یَقُولُ بِقَوْلِکَ، وَ الْمُجاهِرُ بِالْفِسْقِ وَ اِنْ کانَ مُقْتَصِداً.1
امام صادق علیه السلام فرمودند:
پشت سر سه گروه نماز نخوان (اقتدا نکن)
1 ـ شخص ناشناخته
2 ـ مرد غلوّ2 کننده، هر چند که هم عقیده (شیعه دوازده امامی) تو باشد.
3 ـ شخص متظاهر به فسق و گناه، اگر چه مردی میانه رو و معقول باشد.
قال الرضا علیه السلام :
وَ لا تُصَلّی خَلْفَ فاجِرٍ وَ لا یُقْتَدی اِلاّ بِاَهْلِ الْوَلایَةِ1
امام رضا علیه السلام فرمودند:
پشت سر آدم فاجر نماز نخوان، اقتدا فقط بر شخص اهل ولایت اهل بیت عصمت و طهارت جایز است.
قال الصادق علیه السلام :
الَصَّلاةُ خَلْفَ الْعالِم بِاَلْفِ رَکْعَةٍ.1
امام صادق علیه السلام فرمودند:
خواندن نماز پشت سر عالم هزار رکعت ثواب دارد.
قالَ الرِّضا علیه السلام :
وَ إنَّ اَوْلَی النّاسِ بِالتَّقَدُمِ فِی الْجَماعَةِ اَقْرَئُهُمْ
بِالْقُرْآنِ وَ اِنْ کانُوا فِی الْقُرْآنِ سَواءً فَاَفْقَهُهُمْ، وَ
اِنْ کانُوا فِی الْفِقْهِ سَواءً فَاَقْدَمُهُمْ هِجْرَةً وَ اِنْ کانُوا
فِی الْهِجْرَةِ سَواءً فَأَسَنُّهُمْ فِاِنْ کانُوا فِی السِّنِّ سَواءً
فَاَصْبَحُهُمْ وَجْهاً وَ صاحِبُ الْمَسْجِدِ اَوْلی بِالْمَسْجِدِ.1
امام رضا علیه السلام فرمودند:
حق تقدم در نماز جماعت برای امام به این ترتیب خواهد بود.
اول آن که از نظر قرائت بهتر باشد.
دوم آن که از نظر شناخت به مسائل آگاه تر باشد.
سوم آن که از نظر هجرت مقدم باشد.
چهارم آن که از نظر سن مقدم باشد.
پنجم آن که زیباتر باشد.
و در پایان فرمود صاحب مسجد (که شاید مقصود امام جماعت راتب باشد) مقدم بر دیگران است.
قالَ زَیْنُ الْعابِدین علیه السلام :
وَ اَمّا حَقِّ اِمامِکَ فی صَلاتِکَ فَاَنْ تَعْلَمَ اَنَّهُ قَدْ
تَقَلَّدَ السَّفارَةَ فیما بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اللّه ِ وَ الوِفادَةَ اِلیرَبِّکَ وَ تَکَلَّمَ عَنْکَ وَ لَمْ تَتَکَلَّمْ عَنْهُ وَ دَعا لَکَ وَ
لَمْ تَدْعُ لَهُ وَ طَلَبَ فیکَ وَ لَمْ تَطْلُبْ فیهِ، وَ کفاکَ هَمَّ
المَقامِ بَیْنَ یَدَیِ اللّه ِ وَ الْمَسْأَلَةَ لَهُ فیکَ، وَ لَمْ
تَکْفِهِ ذلِکَ، فَاِنْ کانَ فی شَیْ ءٍ مِنْ ذلِکَ تَقْصیرٌ کانَ بِهِ
دُونَکَ، وَ اِنْ کانَ اثِماً لَمْ تَکُنْ شَریکَهُ فیهِ وَ لَمْ یَکُنْ
لَکَ عَلَیْهِ فَضْلٌ فَوَقی نَفْسَکَ بِنَفْسِهِ وَ وَقی صَلاتَکَ
بِصَلاتِهِ فَتَشْکُرُ لَهُ عَلی ذلِکَ، وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلاّ
بِاللّه ِ.1
امام سجاد علیه السلام فرمودند:
حق امام جماعت این است که: بدانی او (امام جماعت) سفارت و وساطت بین تو و
خدا، و نمایندگی تو را در پیشگاه پروردگار متعال به عهده گرفته است، وی از
جانب تو سخن می گوید، نه تو از ناحیه او، او برای تو دعا می کند، نه تو
برای او، او از خدا برای تو طلب فیض و رحمت می نماید، نه تو درباره او، او
به جای تو در پیشگاه خداوند ایستاده و به درگاه او دعا می کند، نه تو به
جای او، اگر در هر یک از این مراحل کوتاهی شود، او مقصّر است نه تو. اگر
گنهکار باشد (برخلاف وظیفه خود رفتار کند) تو شریک جرم او نیستی، در صورتی
که او را به عدالت می شناختی و به او اقتدا کردی، نماز تو باطل نیست. تو براو برتری نداری او جانش را سپر جان تو، نمازش را سپر نماز تو قرار داده
است، بنابراین، باید از این خدمت و محبّتش قدردانی کنی و حق او را بشناسی.