رسول اللّه صلى الله علیه و آله :
مَن صَلَّى المَغرِبَ وصَلاةَ العِشاءِ الآخِرَة و صَلاةَ الغَداةِ فِی المَسجِدِ فی جَماعَةٍ ، فَکَأَنَّما أحیَا اللَّیلَ کُلَّهُ .
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :
هر کس نماز مغرب و عشا و نماز صبح را در مسجد ، به جماعت بخواند ، گویا تمام آن شب را زنده داشته است .
عبادت، وسیله تکامل و سعادت ماست و دستور خداوند به نماز، نوعى لطف و رحمت و راهنمایى است که ما را به کمال مى رساند; مثلا وقتى پدر و مادر، فرزندشان را به درس خواندن امر مى کنند، به سود خود فرزند است و سعادت او را مى خواهند و این امر از روى محبّت به فرزند است و گرنه به درس خواندن او نیازى ندارند. |
«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَ أَیْدِیَکُمْ إِلَى الْمَرافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ إِلَى الْکَعْبَیْنِ... »؛مائده (5 )، آیه 6. ؛ «اى کسانى که ایمان آوردهاید، چون به (عزم) نماز برخیزید، صورت و دستهایتان را تا آرنج بشویید ؛ و سر و پاهاى خودتان را تا برآمدگى پیشین (هر دو پا)مسح کنید...».
«وضو» در لغت به معناى نظافت و پاکیزه کردن است و در اصطلاح فقه عبارت است از: «شستن مخصوص ؛ که مىتوان آن را به دو صورت انجام داد: ترتیبى و ارتماسى.
وضوى ترتیبى بدین صورت است که به قصد قربت و اطاعت از فرمان خدا، ابتدا صورت و سپس دست راست و بعد دست چپ رابشوید. آن گاه با رطوبتى که از شستن دست بر کف آن باقى مانده، سر را مسح کرده و سپس پاى راست و در پایان پاى چپ را مسح نماید».
وضوى ارتماسى عبارت است از فرو بردن صورت و دستها در آب، به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین. گاهى ممکن است بین این دو شیوه تلفیق شود ؛ به این معنا که صورت را ارتماسى و دستها را ترتیبى بشوید. این شکل از وضو نیز صحیح است. باید دانست که وضو براى برخى از کارها واجب و براى بعضى دیگر مستحب است.
وضو داراى دو فایده روشن است: بهداشتى و معنوى. از نظر بهداشتى شستن صورت و دستها - آن هم پنج بار یا سه بار در شبانه روز اثر قابل ملاحظهاى در نظافت بدن دارد. مسح بر سر و پاها - که شرط آن رسیدن آب به موها یا پوست سر است سبب مىشود این اعضا را نیز پاکیزه بداریم. ضمن اینکه تماس آب با پوست بدن، اثر خاصى در تعادل اعصاب (سمپاتیک و پاراسمپاتیک ) دارد. از نظر معنوى وضو چون با قصد قربت و براى رضاى خدا انجام مىگیرد، اثر تربیتى و اخلاقى دارد ؛ زیرا مفهوم باطنى وضو این است: «از فرق تا قدم در راه اطاعت تو گام بر مىدارم». مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج 4، ص 291.
(رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی،)
آیه | نام سوره | پیام آیه | ترجمه آیه | تفسیر آیه |
آیه 9 | سوره مبارکه جمعه | اهمیت نماز جمعه | ای کسانی که ایمان آورده اید چون برای نماز روز جمعه ندا داده شد به سوی ذکر خدا بشتابید ودادو ستد را واگذارید که این برای شما بهتر -است اگر می دانستید | در شان نزول این آیه روایات مختلفى نقل شده که همه آنها از این معنى خبر مىدهد که در یکى از سالها که مردم مدینه گرفتار خشکسالى و گرسنگى و افزایش نرخ اجناس شده بودند" دحیه" با کاروانى از شام فرا رسید و با خود مواد غذایى آورده بود، در حالى که روز جمعه بود و پیامبر ص مشغول خطبه نماز جمعه بود، طبق معمول براى اعلام ورود کاروان طبل زدند و حتى بعضى دیگر آلات موسیقى را نواختند، مردم با سرعت خود را به بازار رساندند، در این … |
آیه 10 | سوره مبارکه جمعه | پس از اتمام نماز جمعه فرصتی مناسب برای انجام امور دنیوی وجود دارد | وچون نماز پایان گرفت در زمین پراکنده شوید واز فضل خدا (روزی ) بجویید وخدا را بسیار یاد کنید باشد که رستگار شوید | گرچه جمله" ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ یا تعبیرات مشابه آن در قرآن مجید شاید غالبا به معنى طلب روزى و کسب و تجارت آمده است، ولى روشن است که مفهوم این جمله گسترده است و کسب و کار یکى از مصادیق آن است، لذا بعضى آن را به معنى عیادت مریض، و زیارت مؤمن، یا تحصیل علم و دانش تفسیر کردهاند، هر چند منحصر به … |
اسرار نماز
آیه | نام سوره | پیام آیه | ترجمه آیه | تفسیر آیه |
آیه 2 | سوره مبارکه مزمل | توصیه به نماز شب | شب را جز اندکی به عبادت برخیز | تعبیر به" قیام" در جمله" قُمِ اللَّیْلَ" به معنى برخاستن در مقابل خوابیدن است، نه فقط روى پا ایستادن .تفسیر نمونه/ج25/ص167 |
آیه 20 | سوره مبارکه مزمل | پیامبر اکرم (ص) ویارانش از برترین برپا کنندگان نماز شب هستند | قطعا پروردگارت می داند که تو نزدیک به دو ثلث از شب و گاه نصف آن یا ثلث آنرا ( به نماز ) بر می خیزی وگروهی از آنان که با تو هستند نیز (چنین می کنند) وخداست که اندازه شب و روز را تقدیر می کند می داند که شما هرگز نمی توانید حساب آنرا( برای زمان عبادت ) اندازه گیری کنید پس بر شما بخشید اینک هر چه از قرآن میسر شد بخوانید (خدا) آگاه است که گروهی از شما بیمار خواهند شد وعده ای دیگر در پی کسب روزی خدا سفر می کنند و (گروهی ) دیگر در راه خدا جهاد می کنند پس هرچه میسر شد از آن بخوانید ونماز برپا دارید وزکات بپردازید وبه خدا قرض الحسنه بدهید وهر کار خوبی برای خود پیش فرستید آنرا نزد خدا بهتر وبا پاداشی بزرگتر باز خواهید یافت واز خدا آمرزش بخواهید که خدا آمرزنده مهربان است | به گونهاى که از بعضى روایات استفاده مىشود جمعى از مسلمانان در نگهداشتن حساب" ثلث" و" نصف" و" دو ثلث" گرفتار اشکال و دردسر مىشدند (چرا که وسیله سنجش زمان در آن عصر وجود نداشت) و به همین جهت ناچار احتیاط مىکردند، و این امر سبب مىشد که گاه تمام شب را بیدار بمانند، و مشغول عبادت باشند، تا آنجا که پاهاى آنها به خاطر قیام شبانه ورم کرد! لذا خداوند این حکم را بر آنها تخفیف داد و فرمود:" او مىداند که شما نمىتوانید مقدار مزبور را دقیقا اندازهگیرى کنید، به همین جهت شما را بخشید، اکنون آن مقدارى که از قرآن براى شما میسر است تلاوت کنید .تفسیر نمونه/ج25/ص193 |
جواب: با قرائت آیۀ آخر سوره کهف و اهتمام به این امر اگر علاج نشد، تقدیم بر نصف می شود [قبل از نیمه شب به جا آورده می شود.] [به سوی محبوب:77]آیت ا... بهجت
سؤال: در نماز شب و سحرخیزی، قدری کسل هستم، لطفاً راهنمایی فرمایید؟
جواب: بسمه تعالی، کسالت در نماز شب به این رفع می شود که بنا بگذارید هر شبی که موفق (به خواندن آن نشدید)، قضای آن را به جا آورید. [به سوی محبوب:77] آیت ا... بهجت
قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُوحى إِلَیَّ
أَنَّما إِلهُکُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَمَنْ کانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ
فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا یُشْرِکْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً
(کهف/110)
آیه | نام سوره | پیام آیه | ترجمه آیه | تفسیر آیه |
آیه 6 | سوره مبارکه مائده | احکام وضو وطهارت | ای کسانی که ایمان آورده اید چون به نماز برخاستید صورت و دستهای خود را تا آرنج بشویید و سر و پاهای خود را تا برآمدگی روی پا مسح کنید و اگر جنب بودید غسل کنید و اگر بیمار یا مسافر بودید یا یکی از شما از قضای حاجت آمد یا با زنان نزدیکی کردید و آب نیافتید پس بر خاکی پاک تیمم کنید و از آن بر صورت و دستهایتان بکشید . خدا نمیخواهد برای شما دشواری بیافریند بلکه میخواهد شما را پاک و نعمتش را بر شما تمام کند باشد که سپاس دارید | این آیه راجع به حدود شستشو در وضو است: 1- حد صورت از طرف طول از رستانگاه مو تا چانه و از طرف عرض آنچه در میان انگشت وسط و ابهام (انگشت شست) قرار مىگیرد، ذکر شده و این در حقیقت توضیح همان معنایى است که از کلمه" وجه" در عرف فهمیده مىشود، زیرا وجه همان قسمتى است که انسان به هنگام برخورد بر دیگرى با آن" مواجه" مىشود2- حد دست که باید در وضو شسته شود،" تا آرنج" ذکر شده، زیرا مرافق جمع" مرفق" به معنى" آرنج" است، و چون هنگامى گفته شود دست را بشوئید ممکن است به ذهن چنین برسد که دستها را تا مچ بشوئید، زیرا … |
آیه 12 | سوره مبارکه مائده | پاداش نمازگزاران | و همانا خدا از بنی اسرائیل پیمان گرفت و از آنها دوازده سرپرست برانگیختیم و خدا فرمود همانا من با شمایم ، اگر نماز برپا دارید و زکات بدهید و به فرستادگان من ایمان بیاورید و حمایتشان کنید و به خدا قرض الحسنه بدهید قطعا بدی هایتان را از شما می پوشانم و شما را به باغهایی که از پای درختانش نهرها جاری است در می آورم . پس هر که از شما بعد از این (حجت) کافر شود به یقین از راه راست منحرف شده است | اوّلین برنامه لازم در میان خداوند متعال که همیشه حاضر و ناظر است، و میان بندگان او، برقرار شدن ارتباط است، تا تفاهم باطنى و پیوند روحى محقّق گردد.و از این لحاظ در آغاز قرآن مجید مىفرماید : الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ. یعنى پس از ایمان بغیب که مقام الوهیّت و مبدء عوالم وجود است … |
| آیه | نام سوره | پیام آیه | ترجمه آیه | تفسیر آیه | ||||
| آیه 55 | سوره مبارکه مائده | نماز ازویژگیهای ولی خدا | ولی و سرپرست شما تنها خدا و رسول اوست و کسانی که ایمان آورده اند همانها که نماز برپا میدارند و در حال رکوع زکات میدهند | این آیه در شان حضرت علی ع نازل شد که د ر حال نماز انگشتر خود را به مسکین بخشید. ومنظور از ولایت در این آیه جانشینی و صاحب اختیاری می باشدالبرهان فی تفسیر القرآن /ج 2/صص318-316 | ||||
| آیه 58 | سوره مبارکه مائده | تمسخر نماز کار نابخردان | و چون (با اذان) به نماز ندا دهید ، آنرا به مسخره و بازی می گیرند . این از آن روست که آنها مردمی نابخردند | در شان نزول این آیه ، نقل شده که جمعى از یهود و بعضى از نصارى صداى مؤذن را که مىشنیدند و یا قیام مسلمانان را به نماز مىدیدند شروع به مسخره و استهزاء مىکردند، قرآن مسلمانان را از طرح دوستى با اینگونه افراد بر حذر داشت./تفسیر نمونه /ج4/ص/435 | ||||
آیه 91 | سوره مبارکه مائده | غفلت از نماز توطئه شیطان | جز این نیست که شیطان میخواهد با شراب و قمار میان شما دشمنی و کینه افکند و از یاد خدا و از نماز بازتان دارد پس آیا دست بردار هستید؟ | ابن عباس گوید: مقصود آیه سعد بن ابى وقاص و مردى از انصار است که با یکدیگر عهد برادرى بسته بودند. مردى انصارى سعد را بمهمانى دعوت کرد و سفره طعام و شراب گستردند و چندان بخوردند که مست شدند./مجمع البیان /ج7/ص167 | |||||
آیه 106 | سوره مبارکه مائده | نمازیکی از نشانه های راستگویی | ای مومنان چون مرگ هر یک از شما فرا رسد به هنگام وصیت دو تن عادل از (همکیشان) خودتان را شاهد بگیرید و چنانچه در سفر بودید و دچار حادثه مرگ شدید (و مسلمانی نیافتید)دو تن از غیر (همکیشان)شما شاهد باشند و اگر (در صداقت آنها) شک کردید آنها را نگاه دارید تا بعد از نماز به خدا سو گند یاد کنند که ما قسم خود را به بهایی نمی فروشیم گرچه وی خویشاوند باشد و گواهی الهی را کتمان نمی کنیم که در غیر اینصورت از گناهکاران خواهیم بود | در اینجا صلاة اعمّ است از هر نمازیکه صورت بگیرد، و بودن قسم پس از نمازایجاب مىکند که قسم در حال نیکو و در زمان خوب و روحانى و با توجّه بخداوند متعال صورت گیردتفسیر روشن/ج7/ص249 | |||||
آیه | نام سوره | پیام آیه | ترجمه آیه | تفسیر آیه |
آیه 4 | سوره مبارکه ماعون | هشدار به نمازگزاران | پس وای بر نماز گزاران | باید توجه داشت که نمىفرماید" در نمازشان سهو مىکنند" چون سهو در نماز به هر حال براى هر کس واقع مىشود، بلکه مىفرماید" از اصل نماز سهو مىکنند" و کل آن را به دست فراموشى مىسپرند روشن است این مطلب اگر یک یا چند بار اتفاق بیفتد ممکن است از قصور باشد، اما کسى که پیوسته نماز را فراموش مىکند و آن را به دست فراموشى مىسپارد، پیدا است که براى آن اهمیتى قائل نیست، و یا اصلا به آن ایمان ندارد، و اگر گهگاه نماز مىخواند از ترس زبان مردم و مانند آن است. تفسیر نمونه/ج27/360 |
آیه 5 | سوره مبارکه ماعون | آنان که نماز را سبک بشمارند جزء تکذیب کنندگان دین هستند | آنان که از نمازشان غافلند | على علیه السلام و ابن عبّاس گویند: مراد از این آیه منافقین هستند- آنهایى که امید ثواب ندارند اگر نماز خواندند و اگر هم نخواندند ترس عقاب ندارند، پس ایشانند که از نماز غافلند تا وقت آن بگذرد، آنها هر گاه با مؤمنین باشند از روى ریاء و تظاهر میخوانند، و اگر تنها و یا با غیر مؤمنین باشند نمیخوانند، ترجمه مجمع ابیان /ج27/ص306 |