ستون دين

در این بخش، برخی از مبانی پرورشی که در نهاد انسان قابل کشف است، بیان می شود. این اصول بدین قرار است:
1. تأثیرپذیری انسان
2. تأثیر گذاری انسان
3. آراستگی سخن و سخن گو
4. رعایت تفاوت های فردی
5. کرامت تکوینی انسان
6. دل بستگی

برچسب :
نوشته شده در شنبه 1393/11/25 توسط rasoul1517 | لينك ثابت | (0) نظر

به باور روان شناسان، کودک تا این سن، چهار مرحله رشد را پشت سر گذاشته است. از جمله ویژگی های این دوره به موارد زیر می توان اشاره کرد:
1 ـ تقلید شدید از دیگران: کودک می کوشد مانند الگوهایش باشد.
2 ـ یادگیری: برای آموزش، آمادگی پیدا می کند.
3 ـ فعالیت: در این دوره، پرکاری در مدرسه جایگزین کم کاری در خانه می شود.
4 ـ نوآوری: او در این دوران، نوآوری هایی از خود نشان می دهد.
5 ـ صاحب نظر: کودک در هر موردی نظر می دهد و انتظار دارد که به نظرهایش اهمیّت داده شود.
6 ـ آموزش پذیری: کودک در این دوران سخن دیگران را بیش تر می پذیرد و خوب و بد را شناسایی می کند.
رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرموده است:
اَلْوَلَدُ سَیّدٌ سَبْعَ سِنین و عَبْدٌ سَبْعَ سِنین وَ وزیرٌ سَبْعَ سِنین.1
فرزند هفت سال سروری می کند، سپس هفت سال فرمانبردار است و هفت سال بعد مشاور است.
7 ـ رشد: کودک رشد شناختی پیدا می کند. او می تواند جزء و کل، بزرگ و کوچک، زشت و زیبا و ردیف کردن را درک و بازگو کند.
8 ـ مقایسه: وضع خانوادگی خود را با هم سالان و خویشان مقایسه می کند.
9 ـ گرایش به مذهب: در این دوره، شوق مذهبی در کودک زیاد است. او به انجام واجبات و شرکت در مجالس دینی دل بستگی پیدا می کند. این دوره، زمانی است که باید گناه و ثواب را به او شناساند و اگر گناهی انجام داد، باید او را ادب کرد و از مجازات خداوند ترساند.2
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید:
رَحِم اللّهُ مَنْ اَعانَ وَلَدُهُ عَلی بِرِّهِ ـ (قال قُلْتُ کَیْفَ یُعینُهُ عَلی بِرّه؟ قال:) یَقْبَلُ مَیْسُورَهُ وَ یَتَجاوَزُ عَن مَعْسُورِه و لا یُرهِقُه و لا یَخُرقُ بِهِ.3
خداوند رحمت کند پدری را که فرزندش را در راه نیکوکاری کمک کند. (راوی پرسید: چگونه؟ حضرت فرمود:) آن چه در توان اوست بپذیرد، کار سخت را به او وا نگذارد. او را به گناه وادار و تشویق نکند، به او دروغ نگوید و در برابر دیدگان او، کار احمقانه انجام ندهد.
هنگامی که دوره پیش از دبستان به پایان می رسد، مفاهیم اخلاقی به تدریج نزد کودکان به شکلی گسترده تر نمود می یابد. در دوره دبستان، این گستردگی مفاهیم به اوج خود می رسد و کودک با استفاده از قدرت تعمیم، از مفاهیم اخلاقی شناخت بیش تری پیدا می کند، در حالی که در دوره پیش، مفاهیم اخلاقی، برای او معانی محدود و معیّنی، داشتند.
در این دوران، پدر و مادر و مربیّان پرورشی می توانند نماز، نیایش و واجبات دینی را به فرزندان خود آموزش دهند و در این مورد نباید کوتاهی کنند؛ زیرا این دوره جزو دوران زندگی خردگرایانه کودک است و او تلاش دارد خود، همه چیز را بررسی و آزمایش کند. چون کودک در این دوره، برهان پذیر است هر سخن منطقی را می پذیرد.
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم از پدران آخرالزمان شکایت دارد و می فرماید:
... لا یَعْلَمُونَهُمْ شَیئا مِنَ الْفَرائِضِ... و رضوا عنهم به عرض یسیرُ من الدنیا.4
... [پدران] واجبات دینی را به فرزندان خود نمی آموزند... و به [سهم] ناچیزی از امور مادی دنیا در مورد آنان قانع و راضی هستند.
هم چنین ایشان فرموده است:
مُرُّوا صِبیانَکُم بِالصَّلوةِ اِذا بَلَغُوا سَبْعا.5
هنگامی که کودکان شما به هفت سالگی رسیدند، به آنان دستور بدهید که نماز بخوانند.
برای پرورش و سازندگی کودک به ویژه علاقه مند کردن او به نماز، ابتدا باید ویژگی های جسمی و روحی وی را به خوبی بشناسیم. سپس با اصول کلی و جزئی پرورش آشنا شویم تا بتوانیم در این راه، موفقیت کامل را به دست آوریم.

برچسب :
نوشته شده در شنبه 1393/11/25 توسط rasoul1517 | لينك ثابت | (0) نظر

به باور روان شناسان، کودک تا این سن، چهار مرحله رشد را پشت سر گذاشته است. از جمله ویژگی های این دوره به موارد زیر می توان اشاره کرد:
1 ـ تقلید شدید از دیگران: کودک می کوشد مانند الگوهایش باشد.
2 ـ یادگیری: برای آموزش، آمادگی پیدا می کند.
3 ـ فعالیت: در این دوره، پرکاری در مدرسه جایگزین کم کاری در خانه می شود.
4 ـ نوآوری: او در این دوران، نوآوری هایی از خود نشان می دهد.
5 ـ صاحب نظر: کودک در هر موردی نظر می دهد و انتظار دارد که به نظرهایش اهمیّت داده شود.
6 ـ آموزش پذیری: کودک در این دوران سخن دیگران را بیش تر می پذیرد و خوب و بد را شناسایی می کند.
رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرموده است:
اَلْوَلَدُ سَیّدٌ سَبْعَ سِنین و عَبْدٌ سَبْعَ سِنین وَ وزیرٌ سَبْعَ سِنین.1
فرزند هفت سال سروری می کند، سپس هفت سال فرمانبردار است و هفت سال بعد مشاور است.
7 ـ رشد: کودک رشد شناختی پیدا می کند. او می تواند جزء و کل، بزرگ و کوچک، زشت و زیبا و ردیف کردن را درک و بازگو کند.
8 ـ مقایسه: وضع خانوادگی خود را با هم سالان و خویشان مقایسه می کند.
9 ـ گرایش به مذهب: در این دوره، شوق مذهبی در کودک زیاد است. او به انجام واجبات و شرکت در مجالس دینی دل بستگی پیدا می کند. این دوره، زمانی است که باید گناه و ثواب را به او شناساند و اگر گناهی انجام داد، باید او را ادب کرد و از مجازات خداوند ترساند.2
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید:
رَحِم اللّهُ مَنْ اَعانَ وَلَدُهُ عَلی بِرِّهِ ـ (قال قُلْتُ کَیْفَ یُعینُهُ عَلی بِرّه؟ قال:) یَقْبَلُ مَیْسُورَهُ وَ یَتَجاوَزُ عَن مَعْسُورِه و لا یُرهِقُه و لا یَخُرقُ بِهِ.3
خداوند رحمت کند پدری را که فرزندش را در راه نیکوکاری کمک کند. (راوی پرسید: چگونه؟ حضرت فرمود:) آن چه در توان اوست بپذیرد، کار سخت را به او وا نگذارد. او را به گناه وادار و تشویق نکند، به او دروغ نگوید و در برابر دیدگان او، کار احمقانه انجام ندهد.
هنگامی که دوره پیش از دبستان به پایان می رسد، مفاهیم اخلاقی به تدریج نزد کودکان به شکلی گسترده تر نمود می یابد. در دوره دبستان، این گستردگی مفاهیم به اوج خود می رسد و کودک با استفاده از قدرت تعمیم، از مفاهیم اخلاقی شناخت بیش تری پیدا می کند، در حالی که در دوره پیش، مفاهیم اخلاقی، برای او معانی محدود و معیّنی، داشتند.
در این دوران، پدر و مادر و مربیّان پرورشی می توانند نماز، نیایش و واجبات دینی را به فرزندان خود آموزش دهند و در این مورد نباید کوتاهی کنند؛ زیرا این دوره جزو دوران زندگی خردگرایانه کودک است و او تلاش دارد خود، همه چیز را بررسی و آزمایش کند. چون کودک در این دوره، برهان پذیر است هر سخن منطقی را می پذیرد.
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم از پدران آخرالزمان شکایت دارد و می فرماید:
... لا یَعْلَمُونَهُمْ شَیئا مِنَ الْفَرائِضِ... و رضوا عنهم به عرض یسیرُ من الدنیا.4
... [پدران] واجبات دینی را به فرزندان خود نمی آموزند... و به [سهم] ناچیزی از امور مادی دنیا در مورد آنان قانع و راضی هستند.
هم چنین ایشان فرموده است:
مُرُّوا صِبیانَکُم بِالصَّلوةِ اِذا بَلَغُوا سَبْعا.5
هنگامی که کودکان شما به هفت سالگی رسیدند، به آنان دستور بدهید که نماز بخوانند.
برای پرورش و سازندگی کودک به ویژه علاقه مند کردن او به نماز، ابتدا باید ویژگی های جسمی و روحی وی را به خوبی بشناسیم. سپس با اصول کلی و جزئی پرورش آشنا شویم تا بتوانیم در این راه، موفقیت کامل را به دست آوریم.

برچسب :
نوشته شده در شنبه 1393/11/25 توسط rasoul1517 | لينك ثابت | (0) نظر

در این دوره از رشد، افزون بر صفت های یاد شده در دوران دو تا چهار سالگی، حسّ پذیرش اجتماعی و کنجکاوی نیز در او بیدار می شود و رشد می کند. او در این دوره، خواهان فاصله گرفتن از مادر، هم نشینی با هم سالان و حضور در میان جمع هم بازی هاست.
برای نمونه، در رفتار کودک پنج ساله آرامش و سازگاری دیده می شود، اعتماد به نفس و صمیمیّت دارد و می خواهد مورد توجّه و تأیید بزرگ تران (پدر و مادر و مربّی) قرار گیرد. وی نیازمند محبت و تشویق است، در بازی های گروهی شرکت می کند و وابستگی زیادی به مادرش دارد.
هم چنین کودک در شش سالگی از این که دیگران اشتباه های او را یادآوری کنند، می رنجد. کودک در چنین دوره ای، زود آزرده خاطر و دلسرد می شود و نیازمند ستایش است. بیش از گذشته، از بزرگ سالان تقلید می کند و در رفتار و گفتار دیگران دقیق می شود تا آگاهی های بیش تری به دست آورد و رفتارهای جدیدی را بیاموزد.
این کنجکاوی کودکان می تواند هشداری برای پدر و مادران باشد تا رفتار و گفتار خود را بیش تر کنترل کنند و به ویژه مراقب روابط زناشویی خود باشند؛1 زیرا در این دوران افزون بر حسّ کنجکاوی، دل بستگی کودک به مادر و پدر به ویژه مادر زیاد است و بیش ترین برداشت ها را از رفتار ایشان می کند. البته رعایت این گونه مسایل و رفتارها به سن ویژه ای اختصاص ندارد و پدر و مادر همیشه باید این مسایل را رعایت کنند. این مسأله در سخنان پیشوایان دینی ما نیز به چشم می خورد.
امام باقر علیه السلام فرمود:
ایّاکَ وَ الجِماع حَیْثُ یَراکَ صَبی بان یَحْسُنَ اَنْ یَصِفُ حالُکَ.2
از عمل زناشویی در حالی که کودکی می نگرد و می تواند برای دیگران شرح دهد، بپرهیز.
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نیز فرموده است:
لا یُجامِعُ الرّجُلٌ اِمرأتُهُ وَ لا جارِیَتُهُ فِی البَیتِ صَبِی فَاِنَّ ذلِکَ مِمّا یُورِثُ الزِّنا.3
مرد نباید با همسر یا کنیزش در اتاقی که کودکی باشد، هم بستر شود؛ زیرا این کار سبب زناکار شدن کودک خواهد شد.
از دیگر ویژگی های این سن، پیدایش روحیه استقلال خواهی کودک است. او در این دوره به گونه ای ذاتی، به استقلال گرایش پیدا می کند و خود را برای رو به رو شدن با مشکلات آماده می سازد.4
متأسفانه بسیاری از پدران و مادران نه تنها به پرورش استقلال و اعتماد به نفس فرزندان کمک نمی کنند، بلکه با سرزنش و عیب جویی، روح استقلال خواهی را در آنان از میان می برند، از نوآوری های کودک جلوگیری می کنند و او را دلسرد می گردانند. این کار سبب می شود کودکان در بزرگ سالی و هنگامی که از پدر و مادر خویش جدا می شوند، در زندگی آینده با حوادث و دشواری هایی روبه رو گردند. پس بهتر است که پدر و مادر به ندای استقلال خواهی کودکان پاسخ مثبت دهند، کارها و مسئولیت هایی را به آنان واگذار کنند و در صورت نیاز، یاریگر و مدد کارشان باشند.

فرزند خُرد را به مشقّت بزرگ کن

کز زحمت است هر که به راحت رسیده است
امام کاظم علیه السلام فرمود:
یُسْتَحَبُّ غَرامَةُ الْغُلاُمِ فی صِغَرهِ لَیکُونَ حَلیما فی کِبرِهِ.5
خوب است طفل در کودکی با سختی ها آشنا شود تا در بزرگی، بردبار باشد.

برچسب :
نوشته شده در شنبه 1393/11/25 توسط rasoul1517 | لينك ثابت | (0) نظر

1. تقلید: کودک در این دوره، به راحتی با هم سالان و بزرگ سالان، همانند سازی می کند.
2. رقابت: او که میل به برتری طلبی دارد، می کوشد هر کاری را به درستی انجام دهد تا مورد تشویق قرار گیرد.
3. همکاری: کودک در پایان سه سالگی، به بازی های گروهی و همکاری با دیگران دل بستگی پیدا می کند.
4. هم دردی: پس از سه سالگی، احساس هم دردی او با دیگران، در ناراحتی ها نمایان می شود.
5. بخشندگی: از دادن اسباب بازی یا خوراکی خود به دیگران خوشحال می شود. البته برخی کودکان از این صفت محرومند و از دادن مال خود به دیگران خودداری می کنند.
6. رفتار دستوری: ا سه ـ چهار سالگی به بعد، رفتاری دستوری در او پیدا می شود و به همه حتی پدر و مادرش نیز امر و نهی می کند.1
پدر و مادر و مربّی با توجه به این ویژگی ها می توانند بهترین بهره را از این دوران ببرند و با راهنمایی کودک به سوی مقصد دلخواه، صفت های اخلاقی و انسانی را در او رشد دهند. آنان با توجه به تقلید پذیری کودک باید بکوشند در برابر او نماز بخوانند. هم چنین با دیدن نخستین کنش کودک در ادای رکوع و سجده، باید او را تشویق کنند تا از همان کودکی، زمینه دل بستگی وی را به نماز فراهم آورند.

برچسب :
نوشته شده در جمعه 1393/11/24 توسط rasoul1517 | لينك ثابت | (0) نظر

حالت تنش زمانی در کودکی پدید می آید که در شرایط ناراحت کننده ای قرار گیرد. نوزاد این حالت را با انقباض ماهیچه ها، افزایش درجه حرارت، دگرگونی در تنظیم فعالیت قلب و دستگاه تنفس و هم چنین ناراحتی های گوارشی نشان می دهد.
معمولاً پس از حدود دو ماهگی، هیجان در برابر محرک های خوشایند به صورت شادی، خنده و صداهای ویژه دیده می شود. او با واکنش در برابر حرکت دیگران، با صدای بلند می خندد و با چشم خویش، حرکت نور، صدا و اشخاص را پی می گیرد.1
کودک در همان ساعت های آغازین تولد، محرک های پیرامونش را درک می کند و این محرک ها بر روی او اثر می گذارد. از این رو، در شرع مقدس اسلام سفارش شده است که پس از تولد کودک، در گوش راست او، اذان و در گوش چپش، اقامه گفته شود.
گفتنی است برانگیختگی آغازین نوزاد، به هیجان هایی مانند: خشم، نفرت و ترس (در حدود 6 ماهگی) تبدیل می گردد. واکنش در برابر محبّت نیز پیش از دوازده ماهگی و حسادت نزدیک به هجده ماهگی دیده می شود. در این جا لازم است به بررسی برخی ویژگی های دوران کودکی بپردازیم.

برچسب :
نوشته شده در پنج شنبه 1393/11/23 توسط rasoul1517 | لينك ثابت | (0) نظر

در مورد این که مرحله نوزادی چه زمانی را در بر می گیرد، نظرهای گوناگونی وجود دارد. نظری که از حمایت بیش تری برخوردار است و با واژه «شیرخوارگی» نیز سازگاری دارد، آن است که این مرحله با تولد نوزاد آغاز می شود و تا دو سالگی ادامه می یابد.1 این آیه قرآن نیز مطلب یاد شده را تأیید می کند:
َ الْوالِداتُ یُرْضِعْنَ أَوْلادَهُنَّ حَوْلَیْنِ کامِلَیْنِ لِمَنْ أَرادَ أَنْ یُتِمَّ الرَّضاعَةَ.(بقره: 233)
مادران باید دو سال کامل فرزندان خود را شیر بدهند، برای آن کس که بخواهد فرزند را کامل شیر دهد... .
بعضی از روان شناسان، دو سال اول زندگی را یک مرحله شمرده و آن را به دو دوره نوزادی و کودکی تقسیم کرده اند. دوره نوزادی از تولد آغاز می شود و تا دو هفتگی ادامه می یابد و پس از آن را تا دو سالگی، کودکی می نامند.

برچسب :
نوشته شده در پنج شنبه 1393/11/23 توسط rasoul1517 | لينك ثابت | (0) نظر

هدف مربّی در پرورش، ساختن شخصیّت کودک است. او در این راه می کوشد بر اساس معیارهای پذیرفته شده، شخصیت کودک را بسازد. این پرورش باید با برنامه ریزی اجرا شود تا نتیجه بخش باشد. همان گونه که در بخش پیشین گفته شد، اگر هدف مربّی یا پدر و مادر، علاقه مند کردن فرزند به نماز باشد، ضروری است که:
1. ویژگی های کودک را به درستی بشناسد.
2. با اصول و آیین پرورش به خوبی آشنا باشد.
3. برنامه و شیوه های ویژه ای را برای این کار برگزیند.
چون این پرورش باید از زمان خردسالی آغاز شود، در این فصل برآنیم تا ابتدا ویژگی های جسمی کودک را بشناسیم و سپس به نیازهای روحی و روانی او بپردازیم.
کودک، زندگی وابسته ای دارد و با سرپرستی و ولایت دیگران زندگی می کند. گفته های دیگران به شدّت در کودک تأثیر می گذارد؛ زیرا طرح، فکر و بینش شناخته شده و منسجمی از خود ندارد. کودک بسیار رنگ پذیر و انعطاف پذیر است و در راه ساخته شدن شخصیتش، با دگرگونی های زیادی رو به روست. قلمرو سنی کودک، از زمان تولد تا دوازده سالگی را در بر می گیرد.1

برچسب :
نوشته شده در چهارشنبه 1393/11/22 توسط rasoul1517 | لينك ثابت | (0) نظر