نیت نماز مسافر

1484. نیت نماز مسافر چگونه است؟ آیا ذکر قصر یا اتمام، در نیّت لازم است؟

جواب. قصد انجام وظیفه فعلیه کافى است و نیّت لازم نیست به زبان ذکر شود.

 نماز شخص بى‌هوش

1485. شخصى را در حال بى‌هوشى از قم به تهران برده‌اند. وى در تهران به هوش مى‌آید. قرار است یک هفته در تهران بماند. با توجّه به اینکه خودش قصد مسافت نکرده است، تکلیف نمازش ـ در این یک هفته در تهران ـ چگونه است؟

جواب. چون قصد سفر نداشته، باید نمازش را تمام بخواند.

 نماز استیجارى در سفر

1486. آیا در سفر مى‌توان نماز استیجارى خواند؟ و در صورت جواز، باید شکسته بخواند یا تمام؟

جواب. بله، جایز است و به کیفیت استیجار عمل مى‌کند، مثل نماز قضا.

 روزه استیجارى در سفر

1487. آیا مسافر مى‌تواند روزه استیجارى بگیرد؟

جواب. خیر، نمى‌تواند.

نذر روزه قضا در سفر

1488. آیا صحیح است شخصى نذر کند که روزه قضاى ماه رمضان خود را در سفر بگیرد؟

جواب. خیر، صحیح نیست.

 روزه نذر غیر معین

1489. آیا در سفر مى‌توان روزه نذرى گرفت؟

جواب. خیر، مگر اینکه روزه در سفر و حضر یا خصوص سفر را نذر کرده باشد.

 روزه قضا در سفر

1490. آیا در سفر مى‌توان روزه قضا به‌جا آورد؟

جواب. خیر، نمى‌توان.

 نماز قضا در سفر

1491. آیا در سفر مى‌توان نماز قضا به‌جا آورد؟

جواب. بله، مى‌توان.

جواز اقامه نماز جمعه توسّط مسافر

1492. آیا مسافر مى‌تواند نماز جمعه را اقامه کند؟

جواب. مى‌تواند.

 قضاى نماز مسافر

1493. مسافرى به علت عذر (مثل جنابت یا حیض، یا نفاس و یا عدم طهارت) نمازش را نمى‌خواند تا به وطنش برسد، وقتى به وطنش یا جایى که مى‌خواهد ده روز بماند رسید، وقت تحصیل طهارت لباس و بدن را ندارد و نمازش قضا مى‌شود. آیا باید نمازش را شکسته بخواند یا تمام؟

جواب. چون در آخر وقت که قضا شده، نماز تمام بوده است، باید آن را به‌صورت تمام قضا کند.

 روزه سال قبل در سفر

1494. کسى که یک روز از روزه سال قبل را نگرفته و فقط یک روز به ماه رمضان سال جدید باقى مانده و در همین روز مجبور به مسافرت است، آیا مى‌تواند روزه خود را در این روز بگیرد؟

جواب. نمى‌تواند، بلکه باید مسافرت نرود و روزه‌اش را بگیرد و اگر سفر ضرورى باشد، بعد از ماه رمضان آن را قضا کند و کفاره تأخیر هم بدهد.

روزه معین در سفر

1495. کسى که نذر کرده مثلاً دوشنبه را روزه بگیرد و در همان روز برایش سفر ضرورى پیش آمد، آیا باید در حین سفر روزه بگیرد؟ در صورت عدم جواز روزه نذرى در سفر، وضعیت نذر او به چه صورت خواهد بود. آیا باید کفاره شکستن نذر را به‌جا آورد یا باید یک روز دیگر، روزه فوت شده را به‌جا آورد؟

جواب. اگر نذر او شامل سفر نبوده و سفر ضرورى باشد، کفاره نذر ندارد و فقط آن روزه را قضا کند.

 طى مسافت بدون نیّت روزه و برگشت قبل از ظهر به وطن

1496. آیا مسافر بعد از قصد مسافت و طى مسافت، که نیّت روزه نداشته، چگونه مى‌شود که اگر قبل از ظهر به وطن بازگردد، باید نیّت روزه نماید و حال آنکه مى فرمایید: نیّت قطع، مبطل صوم است؟

جواب. اگر تا قبل از ظهر مفطرى به‌جا نیاورده، باید نیّت روزه کند و این عدم نیّت صوم است به‌جهت عدم وجوب و عدم صحّت نه نیّت قطع صوم واجب.

 مسافرت به اندازه مسافت شرعى به‌جهت ابطال روزه

1497. کسى که در ماه رمضان به شهر هشت فرسخى مسافرت مى‌کند و منظورش این است که در همان شهر روزه‌اش را بخورد. ولى نتوانسته و فرصت پیدا نکرده تا مبطل به عمل آورد و بعد از برگشتن در محل، نیّت روزه همان روز را نموده است، آیا روزه‌اش صحیح است؟

جواب. اگر قبل از ظهر به محل خودش رسید، باید نیّت روزه کند و روزه‌اش صحیح است.

نوافل یومیّه در سفر

1498. آیا مسافر مى‌تواند نوافل یومیّه را به‌جا آورد و براى او نیز مستحب مى‌باشد؟

جواب. نافله ظهر و عصر در سفر، یعنى در جایى که باید نماز ظهر و عصر را شکسته خواند ساقط مى‌شود و اما در نافله عشا [نظر] مختار، عدم سقوط آن در سفر است، ولى احتیاط این است که به نیّت اینکه شاید مطلوب باشد، به‌جا آورد.

 نمازى را که مسافر در سفر تمام خوانده

1499. مسافر در سفر نماز را تمام خوانده، روزه را هم گرفته، بعداً! فهمیده که باید نماز را شکسته بخواند و روزه را افطار نماید. آیا نماز و روزه قبلى وى درست است یا احتیاج به اعاده دارد؟

جواب. اگر اصلاً جاهل به حکم سفر بوده، نماز و روزه‌اش صحیح است. (توضیح بیشتر در مسائل ١١٠۴ الى ١١٠٨ و ١٣۵٩ و ١٣۶٠ رساله مذکور است)

 زمان افطار براى مسافر خارج از کشور

1500. شخصى در ماه مبارک رمضان به خارج از کشور سفر مى‌کند، آیا این مسافر باید با اذان ایران افطار کند یا به اذان محل ورود؟ نماز وى چگونه است؟

جواب. با اذان آن محل افطار و نماز را باید به‌جا آورد.

 حکم مسافرى که در ماه رمضان بمیرد

1501. کسانى که چند روز مانده به پایان ماه رمضان از دنیا بروند و در این مدت مسافر بوده‌اند، حکم روزه‌شان چگونه است؟ آیا باید قضا شود؟ نماز آنها در صورتى که به‌جا نیاورده باشند، باید تمام قضا شود یا به‌صورت شکسته؟

جواب. باید روزه و نمازشان به‌صورت شکسته قضا شود.

 حکم نماز و روزه شخص زندانى

1502. گاهى فردى دستگیر مى‌شود و به زندانى فرستاده مى‌شود که در فاصله ۴۵ کیلومتر شهر قرار دارد و نمى‌داند حبس او چه مقدار طول مى‌کشد. حکم نماز و روزه او چیست؟

جواب. اگر بعد از رسیدن به هشت فرسخ، سى روز در محلى بماند و در تمام سى روز در رفتن و ماندن مردّد باشد، بعد از گذشتن سى روز، اگرچه مقدار کمى آنجا بماند، باید نماز را تمام بخواند و روزه‌اش را بگیرد.

 نماز مریض

1503. شخصى را به علت بیمارى قلبى از شهرستان به تهران آورده‌اند و معلوم نیست مداواى او چقدر طول مى‌کشد، حکم نماز و روزه او چگونه است؟

جواب. پس از گذشتن سى روز که در رفتن و ماندن مردد بود، باید نماز را تمام بخواند و روزه‌اش را بگیرد.

 خواندن نماز با انگشتر طلا براى مرد مسافر

1504. مردى در حین سفر، نماز را با انگشتر طلا خوانده است، حکم نماز او چگونه است؟ اگر قرار است قضا نماید، آیا به همان صورت شکسته بخواند؟ با توجه به اینکه حکم حرمت طلا را براى مرد مى‌دانسته و عمداً با آن نماز خوانده است؟

جواب. باید نمازش را شکسته قضا کند.

مراجعت از سفر به محل کار

1505. شخص مسافر هرگاه در مراجعت از سفر به محل کارش وارد شود و بخواهد بعد از پایان کار به وطن برود، آیا رسیدن به محل کار قاطع سفر است یا خیر؟

جواب. خیر قاطع سفر نیست؛ مگر اینکه از محل کار به وطن، مرتب در تردّد کمتر از ده روز باشد.

 حکم عبادات ملوانان

1506. شغل پرسنل ناوچه، سفر دریایى است، ولى احتمال دارد چند ماهى هم سفر دریایى نداشته باشند. یا به طور معمول در ماه یک هفته بیشتر سفر دریایى نمى‌روند. در این صورت نماز و روزه اینها چگونه است؟

جواب. حکم مسافر را دارد.

 نماز و روزه در طول خدمت سربازى

1507. سربازى که محل خدمت سربازیش با وطن او به قدر مسافت شرعى فاصله دارد و مى‌داند مدت چهار یا پنج ماه یا بیشتر در محل خدمت خواهد بود، و هر هفته روزهاى تعطیل به وطن باز مى‌گردد. بفرمایید آیا از کسانى که شغل آنها در سفر است محسوب مى‌شود یا خیر؟

جواب. بله، دائم‌السّفر محسوب مى‌شود.

 ترتیب در نمازهاى قضا

1508. اگر شخصى چهار سال نماز باطل خوانده و در این مدت پنج یا شش بار مسافرت کرده باشد، قضاى نمازهاى شکسته و تمام را به چه نحو بخواند تا ترتیب حاصل شود؟

جواب. طریق احتیاط این است که در هر محدوده زمانى که احتمال سفر مى‌دهد، جمع بخواند.

تعدد محل کار و سکونت

1509. شخصى ساکن شمیران، امّا مغازه و محل کسبش در تهران است، این شخص اگر خواست به قم برود، به تهران که رسید نمازش قصر است یا تمام؟

جواب. نمازش تمام است.

 کسى که در اول وقت مسافر و در آخر وقت حاضر بوده

1510. مسافرى هستم که نماز ظهر و عصر را در راه نخواندم. به شهر خود هم که رسیدم هنوز وقت باقى بود، ولى فراموش کردم. شب یادم آمد که نماز ظهر و عصر را نخوانده‌ام، حال که باید قضا کنم، آیا شکسته بخوانم یا تمام؟

جواب. باید به‌نحو تمام قضا کنید.

 شخصى در اول وقت حاضر و در آخر وقت مسافر بوده

1511. شخصى نماز ظهر و عصر را در اول وقت نخوانده و مسامحه کرد و بعد مسافرت نمود و در سفر هم نمازش قضا شد؛ بعد از مراجعت اگر بخواهد نماز ظهر و عصرش را قضا نماید، آیا تمام بخواند یا قصر؟

جواب. باید به‌نحو قصر قضا کند.

 شخصى که قصد مسافرت دائم را ندارد

1512. شخصى که در طول جنگ چهار ساله افغانستان، به‌خاطر اینکه در این مبارزه سهم داشته باشد، دائماً در سفر بوده (گاهى در افغانستان و گاهى در ایران و پاکستان)، ولى قصد مسافرت دائم را نداشته، اما قهراً چنین وضعى به وجود آمده و در آینده امکان دارد این وضع ادامه یابد، آیا روزه صحیح و نماز شخص مذکور تمام است اگر تمام است، در ماه رمضان چنانچه مسافرت از ایران به پاکستان نماید، چه تکلیفى دارد؟

جواب. اگر دائماً در سفر است، به‌طورى‌که ده روز را در محل واحد نمى‌ماند، هر چند از روى ناچارى، نماز و روزه‌اش در این مدت تمام و صحیح است.

 شکسته بودن نمازهایى که به‌صورت کامل خوانده شده است

1513. کسى که پس از مدتى فهمید نمازهایى را که کامل خوانده، باید شکسته بخواند، نمازهاى او صحیح است یا باطل؟

جواب. اگر نمى‌دانسته که باید نماز را شکسته بخواند و قصد قربت در نماز داشته، نمازش صحیح است؛ اما اگر مى‌دانسته که باید نماز را شکسته بخواند، لکن بعضى از خصوصیّات آن را نداند، مثلاً نداند در سفر هشت فرسخى باید شکسته بخواند، در صورتى که وقت باقى است، باید بنابر احوط نماز را شکسته بخواند و اگر وقت گذشته، به‌طور شکسته قضا نماید. اما در صورت فراموش کردنِ مسافر بودن خود، اگر در وقت یادش بیاید باید شکسته به‌جا آورد و اگر بعد از وقت یادش بیاید، قضاى آن نماز بر او واجب نیست.

 مراد از ظهر

1514. آیا مراد از ظهر ـ که اگر مسافر قبل از ظهر حرکت کند، روزه‌اش باطل و اگر بعد از ظهر حرکت کند، روزه‌اش صحیح است، ظهر حقیقى است؟

جواب. بله، همان ظهر شرعى است.

 حکم افراد ییلاق‌نشین

1515. افراد ییلاق‌نشین، در سابق مسافت بین ده ییلاق را با اسب و شتر مى‌آمدند و در بین راه چندین روز بلکه گاهى یک ماه در یک جا مى‌ماندند و در نتیجه، روزه‌شان را مى‌گرفتند؛ ولى اکنون همین مسافت را در مدت خیلى کم با ماشین طى نموده و چندین ساعته به مقصد خود مى‌رسند. آیا تکلیف آنان در بین راه، تمام است یا شکسته؟

جواب. شکسته است.

 روزه گرفتن در هنگامى که وظیفه‌اش جمع بین شکسته و تمام است

1516. در صورتى که وظیفه مکلّف در بعضى موارد، جمع بین نماز شکسته و تمام باشد، آیا مى‌تواند روزه بگیرد یا خیر؟ و اگر در ماه رمضان گرفت، آیا لازم است بعداً آن را قضا کند یا خیر؟

جواب. روزه واجب معین مثل ماه رمضان را، هم باید بگیرد و هم قضایش را به‌جا آورد.

 رابطه نماز با روزه مسافر

1517. آیا در شکسته و تمام بودن نماز و گرفتن روزه و نگرفتن آن تفاوتى وجود دارد؟ و یا اینکه در همه موارد حکم روزه و نماز یکسان است؟

جواب. تفاوتى ندارد؛ مگر در مورد مسافرت قبل از ظهر یا برگشت از سفر در بعد از ظهر و لزوم افطار در مواضع تخییر در نماز.

 علت شکسته شدن نماز در سفر

1518. با توجه به اینکه علت شکسته شدن نماز، به نظر مى‌رسد که مسافرت‌هاى سخت و مشکل در گذشته هم چون سفر به‌وسیله چهارپایان بوده است، ولى امروزه که این مشکل، با وسایل نقلیه پیشرفته، مانند: قطار و هواپیما برطرف شده است، آیا باز هم لزومى به شکسته بودن نماز مى‌بینید؟

جواب. بله، قصر در موارد آن لزومى است.

 احکام مسافر در مکه و مدینه

1519. خواهشمندم نظر مبارک خود را در خصوص مسئله نماز مسافر در مکه و مدینه قدیم و جدید مرقوم فرمایید؟

جواب. به مسئله ١١٠٢ رساله رجوع شود.[1]