هنگامی‌که رحمت الهی (باران) قطع و چشمه‌ها و قنات‌ها خشک شود و کمبود آب پدید آید، برای نزول رحمت الهی و آمدن باران، نماز می‌خوانند که نام این نماز، استسقاء یا نماز باران است. این نیز یک درس توحیدی و توجه دادن به قدرت و رحمت الهی است؛ زیرا در همه احوال از جمله در خشک‌سالی، قحطی و بی‌آبی از دست هیچ‌کس کاری برنمی‌آید. تنها خداست که می‌تواند با فرستادن ابرهای باران‌زا رحمت خویش را بر سر مردم بگسترد. خداوند می‌فرماید: «قُلْ أَرَأَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُکُمْ غَوْرًا فَمَن یَأْتِیکُم بِمَاء مَّعِینٍ؛ بگو به من خبر دهید اگر آب [آشامیدنی] شما [بر زمین] فرو رود چه کسی آب روان برایتان خواهد آورد؟» (ملک: ‌30) بی‌آبی یک منطقه و نیامدن باران، گاهی به سبب گناه‌هایی است که مردم جامعه انجام می‌دهند. پس توجه به خدا، گریه، التماس، توبه و تضرع سبب می‌شود خداوند عنایت کند و کم‌آبی را برطرف کند. حضرت رسول الله صلی الله علیه و آله در علت نیامدن باران می‌فرماید: «هنگامی که خداوند بر امتی غضب کند و عذاب بر آنان فرستد، نرخ‌ها گران می‌شود؛ عمرها کوتاه می‌گردد؛ تاجرها سود نمی‌برند؛ درخت‌ها میوه نمی‌دهند؛ نهرها پرآب نمی‌شوند؛ باران از مردم قطع می‌شود و انسان‌های بد بر آنان تسلط می‌یابند.»1 در حدیث دیگری امام صادق علیه السلام فرمود: «هرگاه زمام‌دارها و حاکم‌ها در دادرسی ستم کنند، باران از آسمان قطع می‌شود.»2 نماز باران در زمان انبیای گذشته هم بوده است؛ البته این نماز به این دلیل حساسیت دارد که اگر خداوند دعاها را مستجاب نکند و باران نفرستد، باعث شرمندگی نمازگزاران می‌شود، چون می‌پندارند خدا به آنان توجه نکرده است. به این دلیل، اقدام به این نماز، جرئت و ایثاری به اندازه مایه گذاشتن از آبرو می‌طلبد.