عبادت و راز و نیاز با معبود، آن هم در دل شب، برای اهل دل، لذتی بالاتر از لذت‌ها و شیرینی خاص و غیر قابل وصف و قیاس دارد. به جز نمازهای واجب روزانه، نمازهای دیگری هم وجود دارد که انجام آنها مستحب است و بسیار ثواب دارد. چون این نمازها اضافه بر نماز واجب است، به آنها نافله گفته می‌شود. در میان نافله‌ها، نماز شب جایگاه خاصی دارد و تأکید فراوانی که در آیه‌های قرآن و حدیث‌ها درباره آن است، به مراتب بیش از نمازهای دیگر مستحبی است و به همین دلیل، اولیای خدا بر آن مداومت داشتند و به تهجّد و عبادت نیمه شب می‌پرداختند. نماز شب یکی از عبادت‌های خاص اولیای خدا و نیز از برنامه‌های سازنده اسلام به شمار می‌رود و فرد را به وادی معنویّت نزدیک می‌کند. اهمیت نماز شب تا آنجاست که خداوند، آن را بر بنده محبوبش، حضرت محمد صلی الله علیه و آله واجب کرده و چنین فرمان داده بود: «وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّکَ؛ بخشی از شب را به عنوان نافله به تهجد بپرداز و سحرخیزی کن». (اسراء: 79) قرآن در توصیف متقین می‌فرماید: «آنها کمی از شب را می‌خوابیدند و در سحرگاهان استغفار می‌کردند». (ذاریات: 17 و 18) نماز شب نشان‌دهنده عشق و محبت انسان به آفریدگار است و این علاقه، انسان را از خواب جدا می‌کند و به راز و نیاز نیمه‌شب با محبوب وادار می‌کند و اگر آن عشق نباشد، انسان با چه انگیزه‌ای در تنهایی و تاریکی از استراحت دست بشوید و در خلوتی عارفانه به گفت‌وگو با معشوق بپردازد؟ در اهمیت نماز شب به برخی از سخن‌های ائمه علیهم السلام اشاره می‌کنیم: پیامبر گرامی اسلام می‌فرماید: «جبرئیل آن‌قدر مرا به نماز شب سفارش کرد تا اینکه گمان کردم افراد نیک امتم شب را نمی‌خوابند، مگر اینکه اندکی از آن را می‌خوابند».1 حضرت علی علیه السلام می‌فرماید: «برخاستن برای نماز شب، موجب تن‌درستی و خشنودی پروردگار عزوجل، استحقاق رحمت و تمسک به اخلاق پیامبران است».2 امام جعفر صادق علیه السلام نیز می‌فرماید: «نماز شب، چهره‌ها را سفید و نورانی، بدن آدمی را معطر می‌کند و سبب فزونی روزی است».3