بهترین مرکز برای تحقق تربیت دینی و اسلامی جوان و نوجوان، مسجد است؛ زیرا مسجدکانون انسان‌سازی است. از سوی دیگر در جامعه اسلامی، آنچه باید محور قرار بگیرد، تربیت است. اگر تربیت اصل قرار گرفت، درپی آن سیاست، اقتصاد، مدیریت، فرهنگ و آموزش جامعه نیز اصلاح خواهد شد؛ چرا که مسلما تربیت، هسته اساسی یک جامعه است. مسجد بسترمناسبی است تا جوان که عبادت و اطاعت او برای خدا دوست داشتنی است به رشد و بالندگی دست یابد. پیامبر اعظم (ص) فرمودند: «خداوند جوانى که جوانى‌اش را در اطاعت از او بگذراند دوست دارد.» ( نهج الفصاحه ص316 ، ح 800) این نوشتار به برخی از آثار برجسته تربیت جوان و نوجوان در فضای مسجد اشاره می‌کند؛

1- سازندگی اخلاقی - معنوی

مسجد به دلیل بهره‏مندی از ظرفیت بالای فرهنگی، دینی و اجتماعی توانسته نقش مهمی در سازندگی اخلاقی- معنوی و صیانت دینی جوانان داشته باشد. مقام معظم رهبری در این باره فرموده اند: «ما باید نگران دین مردم باشیم. بهترین جا برای حفظ دین مردم، همین مساجد است.» مسجد، مرکز ارزش‌هاست و جوانان با حضور در آن، از رهگذر تربیت و آموزش، نیازهای خویش را رنگ خدایی می‏دهند و روحیه معنوی خود را قوت می‏بخشند و اخلاق حسنه را در خودتقویت می‌کنند. امام صادق (ع) دراین خصوص می‌فرمایند:«جوانِ خوش اخلاق، کلید خوبى‌ها و قفل بدى‌هاست و جوانِ بداخلاق، قفل خوبى‌ها و کلید بدى‌هاست». (امالى شیخ طوسى، ص 302، ح 598) در سال‌های پس از انقلاب شکوهمند اسلامی به ویژه در دهه اخیر، مساجد با برگزاری مراسم معنوی و روح بخشی چون اعتکاف ، دعای ندبه و کمیل ، احیای لیالی قدر و... نشاط‌بخش معنوی دل‌های جوانان بوده‌اند.

بهترین مرکز برای تحقق تربیت دینی و اسلامی جوان و نوجوان، مسجد است؛ زیرا مسجدکانون انسان‌سازی است. از سوی دیگر در جامعه اسلامی، آنچه باید محور قرار بگیرد، تربیت است. اگر تربیت اصل قرار گرفت، درپی آن سیاست، اقتصاد، مدیریت، فرهنگ و آموزش جامعه نیز اصلاح خواهد شد؛ چرا که مسلما تربیت، هسته اساسی یک جامعه است. مسجد بسترمناسبی است تا جوان که عبادت و اطاعت او برای خدا دوست داشتنی است به رشد و بالندگی دست یابد. پیامبر اعظم (ص) فرمودند: «خداوند جوانى که جوانى‌اش را در اطاعت از او بگذراند دوست دارد.» ( نهج الفصاحه ص316 ، ح 800) این نوشتار به برخی از آثار برجسته تربیت جوان و نوجوان در فضای مسجد اشاره می‌کند؛

1- سازندگی اخلاقی - معنوی

مسجد به دلیل بهره‏مندی از ظرفیت بالای فرهنگی، دینی و اجتماعی توانسته نقش مهمی در سازندگی اخلاقی- معنوی و صیانت دینی جوانان داشته باشد. مقام معظم رهبری در این باره فرموده اند: «ما باید نگران دین مردم باشیم. بهترین جا برای حفظ دین مردم، همین مساجد است.» مسجد، مرکز ارزش‌هاست و جوانان با حضور در آن، از رهگذر تربیت و آموزش، نیازهای خویش را رنگ خدایی می‏دهند و روحیه معنوی خود را قوت می‏بخشند و اخلاق حسنه را در خودتقویت می‌کنند. امام صادق (ع) دراین خصوص می‌فرمایند:«جوانِ خوش اخلاق، کلید خوبى‌ها و قفل بدى‌هاست و جوانِ بداخلاق، قفل خوبى‌ها و کلید بدى‌هاست». (امالى شیخ طوسى، ص 302، ح 598) در سال‌های پس از انقلاب شکوهمند اسلامی به ویژه در دهه اخیر، مساجد با برگزاری مراسم معنوی و روح بخشی چون اعتکاف ، دعای ندبه و کمیل ، احیای لیالی قدر و... نشاط‌بخش معنوی دل‌های جوانان بوده‌اند.

2- کنترل غرائز و تقویت عفت

مسجد با تقویت معنویت و عفت‌پیشگی نوجوانان و جوانان بالاترین تأثیر در کنترل غرائز دوران جوانی را دارد. ساختن جوانانی خداترس، عفیف، متقى و تسلیم در برابر رضاى حق و معبود حقیقى در سایه تربیت دینى و مذهبى که هم مقتضاى فطرت است و هم کنترل‌کننده غریزه و هواى نفسانى، از مؤثرترین روش های کنترل غرائز است که در بهترین طراز می‌تواند در مسجد عملی گردد. امام علی(ع) فرمودند:«عفت، خویشتن‌داری را در پی دارد و انسان را از پستی‌ها دور نگه مى‌دارد.( منتخب میزان الحکمة، ص 386)

3- تقویت روحیه انقلابی

مساجد، کانون اصلی تربیت جوانان مؤمن و مکتبی، شکل‌گیری مبارزات علیه رژیم ستم‌شاهی و پیروزی انقلاب اسلامی بوده است که امروز هم شاهد این هستیم که مساجد همچنان به عنوان مرکز حضور جوانان متدین و انقلابی است. رهبر فرزانه انقلاب نیز با تأکید بر حضور جوانان انقلابی در مساجد، یکی از عوامل پیروزی انقلاب را چنین تبیین می‌فرمایند: «یکى از علل پیروزى این انقلاب مبارک در ایران اسلامى و یا لااقل سهولت این پیروزى، این بود که مردم به مساجد اقبال پیدا کردند؛ جوانان مساجد را پرکردند.» (بیانات در دیدار علما، طلاب و مردم قم، 19دی1375) همان‌گونه که در مراحل مختلف انقلاب، دوران هشت سال دفاع مقدس و شرایط مختلف کشور، جوانان مسجدی در صیانت از حریم دین و انقلاب اسلامی
نقشه های دشمنان را نقش برآب کردند، هم اکنون نیز فضای مسجد تربیت کننده نوجوانان و جوانانی است که با تجهیز خود به تقوا، دانش و بصیرت، مدافع اسلام، انقلاب و آرمان‌های آن هستند.

4- تربیت اجتماعی

مسجد با فراخوانى پیوسته مسلمانان به جمع و جماعت، روح جمع‌گرایى، اتحاد، انسجام، انعطاف و نظم‌پذیرى را در آنان تقویت مى‌کند. افزون بر این، مسجد معمولاً جایگاه طرح مشکلات و مباحث اجتماعى است و به طور طبیعى، با حضور در چنین مکانى روح تعهد و دردمندى در فرد ایجاد مى‌شود. چه بسا به همین منظوراز پیامبر اکرم نقل شده که ایشان دستور به شرکت در جماعت ومسجد می دادند:«علیکم بالجماعة و العامة و المسجد؛ در جماعت، مجالس عمومی و مسجد شرکت کنید.» (کنزالعمال ج7ص581)

5- مقابله با تهاجم فرهنگی غرب

اجرای برنامه‌های آموزشی و تربیتی و ارتباط عمیق وصمیمی امام جماعت با نوجوانان و جوانان می‌تواند موثرترین شیوه برای مقابله با تهاجم فرهنگی غرب باشد. مسجد با آموزش اعتقادات توحیدی و جهان‌بینی قرآنی از مبدأ تا معاد و اخلاق اسلامی و برطرف‌سازی شبهات و شکوک موجب می‌گردد. نسل نو از لحاظ اعتقاد و عمل دینی قوی گردیده، فرهنگ اعتقادی و عملی اسلامی در آنان بارور و در برابر تهاجم فرهنگ غرب تا حد زیادی نفوذ ‌ناپذیر شوند. در حال حاضر 70 هزار مسجد در کشور وجود دارد که بزرگ‌ترین و عظیم‌ترین شبکه فرهنگی را تشکیل می‌دهد.

6- جلوگیری از انحرافات عقیدتی

مسجد می‌تواند تعلقات فکری نسل نو با دین را برقرار نماید. ازآثار با ارزش تربیت جوانان با محوریت مسجد، کاهش چشمگیر انحرافات فکری در میان آنان و دور ماندن از گرداب عرفان‌های فریبنده نوظهور و فرقه‌های گمراه (شیطان پرستی و...) است. مسجد این ظرفیت را دارد که به عنوان مرکز معرفت ناب اسلامی و ارائه الگوهای معنوی و روحانی اصیل باشد. محلی باشد جهت عمل به حدیث پیشوای صادقمان که: «به آموختن حدیث به نوجوانانتان پیش از آن که منحرفین آنان را گمراه سازند، اقدام نمائید.»( تهذیب الأحکام ج8، ص111، ح30)

7- سلامت اجتماعی وکاهش بزهکاری

تربیت نسل نو در مساجد، سازنده یک اجتماع سالم دینی است. طبق روایتی که از امام علی( علیه‏السلام) نقل شده است، تأثیرات رفتاری که حضور در مسجد برجای می‏گذارد، می‏تواند جوانان را از فساد و گناه دورکرده و مسلمانان را به سمت یک جامعه سالم هدایت کند. حضرت می‌فرمایند:«کسی که به مسجد رفت و آمد می‌کند... کلماتی می‏شنود که او را از فساد و گناه باز می‏دارد. و یا به خاطر ترس [از خدا] یا حیا و آبرو، گناهی را ترک می‏کند.»( وسایل الشیعه، ج3، ص480) بر این اساس، تربیت قشر جوان در مساجد، می‏تواند نقش بازدارنده در ارتکاب جرایم و گناهان داشته باشد. امید است درسایه تلاش متولیان فرهنگی و دست‌اندر‌کاران امور مساجد، حضور فعال‌تر و پررنگ‌تر جوانان در مساجد وتربیت یافتگی بیش از پیش آینده‌سازان کشور اسلامیمان را با محوریت مسجد شاهد باشیم.

رسالت -  مرتضی عزیزی