اسرار
نماز
نماز در پیشگاه
خدا1 وسیله تقرب به او2 و رحمت الهی3 است و قلب4 و خانه5 را نورانی می کند. وقتی انسان نماز می خواند، هر آنچه
در اطراف او هستند، به ذکر خدا مشغول می شوند.6 سجده، نزدیک ترین راه تقرب به خداست.7 ازاین رو، در حدیث آمده است که سجده طولانی، انسان را از عذاب نجات می
دهد.8 همان گونه که رکوع کامل، انسان را
از وحشتِ قبر رها می کند.9 به این ترتیب
هستند، می توان فهمید که چرا امتحان شیعه در مراقبت نماز محقق می شود.10
خشوع از آداب انس، حضور قلب و زینت نماز
است.11 انس با نماز، سبب بخشش
گناه12 و پذیرفته شدن نماز می
شود.13 امامان علیهم السلام نیز نمازی با
انس و حضور قلب به جا می آوردند.
اسرار
نماز
نماز در پیشگاه
خدا1 وسیله تقرب به او2 و رحمت الهی3 است و قلب4 و خانه5 را نورانی می کند. وقتی انسان نماز می خواند، هر آنچه
در اطراف او هستند، به ذکر خدا مشغول می شوند.6 سجده، نزدیک ترین راه تقرب به خداست.7 ازاین رو، در حدیث آمده است که سجده طولانی، انسان را از عذاب نجات می
دهد.8 همان گونه که رکوع کامل، انسان را
از وحشتِ قبر رها می کند.9 به این ترتیب
هستند، می توان فهمید که چرا امتحان شیعه در مراقبت نماز محقق می شود.10
خشوع از آداب انس، حضور قلب و زینت نماز
است.11 انس با نماز، سبب بخشش
گناه12 و پذیرفته شدن نماز می
شود.13 امامان علیهم السلام نیز نمازی با
انس و حضور قلب به جا می آوردند.14
نماز و
گناه
نماز سبب بخشش
گناه۱۵و وسیله محو آن است.۱۶ گناهان گذشته با به جا آوردن نماز بخشیده می
شوند.۱۷باید گفت نماز، عامل بازدارنده از
گناه است.۱۸ برخی روایت ها، نماز (نماز
جمعه) را کفاره گناهان تا ده روز بیان کرده اند.۱۹نماز، شست وشوی گناه،۲۰ ریزش
گناهان گذشته۲۱ و سدّی در مقابل گناهان
آینده است.۲۲
نماز و
شیطان
نماز عامل دوری شیطان و سیاه
شدن چهره اوست.۲۳ نماز سبب شکست شیطان
است؛۲۴ چون نمازگزار در دژ محکم نماز از
خود دفاع می کند.۲۵ بی دلیل نیست که فریاد
ابلیس از نمازگزار و سجده طولانی او بلند است۲۶و به انسان حسادت می کند.۲۷
نمازگزار از شر شیطان در امان
است؛۲۸ چون نماز سبب راندن شیطان می
شود۲۹و حتی در لحظه مرگ نیز شیطان از
نمازگزار دور می گردد.۳۰شیطان از نماز
عصبانی می شود؛۳۱ چون سبب سرکوبی
اوست۳۲و شیطان از نمازگزارِ جدّی می
ترسد.۳۳
نماز در
قیامت
نماز، توشه آخرت،۳۴ کلید بهشت،۳۵ سبب ورود انسان به بهشت۳۶ و نجات
او از آتش و عذاب است.۳۷نمازگزار به سبب
وضو، بی حساب وارد بهشت می شود۳۸و در خانه
های بهشتی جای می گیرد.۳۹نماز، حایلی میان
نمازگزار و آتش است و سبب دوری جسم نمازگزار از آتش می شود.۴۰
ترک
نماز
ترک نماز سبب انهدام
دین۴۱ و تباه شدن عمل می شود؛۴۲ یعنی فاصله میان کفر و ایمان، ترک نماز
است.۴۳ترک کننده نماز اهل آتش
است۴۴ و از امان خدا و رسولش دور خواهد
بود.۴۵همچنین در روایت ها، از سهل انگاری
و بی رغبتی به نماز نهی شده است.۴۶ از این
رو، نمازگزاری که نماز را ترک نکند، ولی به نماز بی توجه باشد و آن را سبک بشمارد،
از شفاعت ائمه علیهم السلام محروم خواهد بود.۴۷آداب و مستحبات
نماز
در روایت ها، افزون بر بیان
اهمیت نماز، بر رعایت آداب و مستحبات نماز نیز تأکید شده است: «کسی که آداب نماز را
رعایت کند، مؤمن است.»۴۸ پوشیدن لباس
تمیز،۴۹ مسواک زدن،۵۰عطر زدن،۵۱نماز خواندن در مسجد،۵۲ قنوت
طولانی،۵۳ اذان و اقامه،۵۴صلوات در رکوع و سجود،۵۵ نماز در اول وقت،۵۶ دعا بعد از نماز۵۷و سجده بر تربت
حضرت سیدالشهدا۵۸ از مستحبات نماز است.
پی نوشت ها:
1. قال الصادق علیه السلام :
«وَاَعْلَم اِنّک بَیْنَ یَدَی مَنْ یَراک ولا تَراهُ؛ بدان تو در پیشگاه خداوندی
هستی که تو را می بیند، ولی تو او را نمی بینی.» بحارالانوار، ج 83 ، ص 11؛ شیخ
صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص 57؛ وسائل الشیعه، ج 4، ص 685، کتاب الصلاة،
باب 2.
2. قال علی علیه السلام : «الصلاةُ قربانُ کلِ
تقیِّ؛ نماز خواندن وسیله نزدیکی به خداست برای هر شخص پرهیزکار» محمد محمدی
ریشهری، میزان الحکمة، ج 5، ص 367؛ بحارالانوار، ج 10، ص 99.
3. عبدالواحد تمیمی آمدی، غررالحکم و دررالکلم، ص 261.
4. قال رسول اللّه صلی الله علیه و آله : «صَلاةُ الرَّجل نورٌ فی قَلْبه
فَمَنْ شاء مِنکم فَلْیُنَوِّر قلبَه؛ نماز هر کس نوری در دل اوست، پس هر کس نماز
را اراده کرد، قلبش را نورانی کند.» متقی هندی، کنزالعمال، ج 7،
ص18973.
5. قال رسول اللّه صلی الله علیه و آله : «نَوِّروا
مَنازِلَکُم بِالصَّلاةِ؛ با نماز خانه هایتان را نورانی کنید.» کنز العمال، ج 15،
ص 392، ح 41518.
6. میزان الحکمة، ج 5، ص 377؛ بحارالانوار،
ج 82 ، ص 213.
7. قال الصادق علیه السلام : «اَقْرَبُ مَا
یَکونُ الْعَبْدُ اِلَی اللّهِ وَ هُوَ ساجِدٌ؛ نزدیک ترین حالات بنده به خدا سجده
است.» ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص 60.
8. غررالحکم و
دررالکلم، ص 175، ح 3353.
9. علی مشکینی، مواعظ العددیه، ص
243.
10. عبدالله بن جعفر حمیری، قرب الاسناد، ص 52؛
بحارالانوار، ج 80 ، ص 23.
11. قال رسول اللّه صلی الله
علیه و آله : «اَلْخشُوعُ زِینةُ الصَّلاةِ؛ خشوع زیور نماز است.» بحارالانوار، ج
77، ص131.
12. همان، ج 84 ، ص 249.
13. همان، ص 242.
14. همان، صص 247، 248، 253 و 258؛
میزان الحکمة، ج 5، صص 381 و 382.
۱۵. قال الصادق علیه السلام :
«مَنْ صَلَّی رَکْعَتِینَ یَعْلَمُ مَا یَقولُ فِیهما اِنْصَرفَ وَ لَیْسَ بَیْنَه
وَ بَیْنَ اللّهِ ذَنبٌ اِلَّا غَفَره اللّهُ ؛ هر کس دو رکعت نماز با حضور قلب
بخواند، خداوند همه گناهان او را می بخشد.» بحارالانوار، ج 84 ، ص 240؛ ج 82 ، ص
224؛ میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج 1، ص183.
۱۶. قال
رسول اللّه صلی الله علیه و آله : «وَ أنَا لَا اَشْبَعُ مِن الصَّلاةِ؛ من از نماز
سیر نمی شوم.» بحارالانوار، ج 82 ، ص233؛ طوسی، امالی ، ج 2، ص
142.
۱۷. «إِنَّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّـیِّئَاتِ؛
خوبی ها (نماز) بدی ها (گناه) را از میان می برد.» (هود: 114)؛ جامع احادیث شیعه، ج
4، ص 10؛ بحارالانوار، ج 82 ، ص 232.
۱۸. «إِنَّ الصَّلَاةَ
تَنْهَی عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ؛ نماز عامل بازدارنده از گناه و بدی است.»
(عنکبوت: 45)
۱۹. کنز العمال، ح 21091.
۲۰. وسائل الشیعه، ج 2، ص 7.
۲۱. قال علی علیه
السلام : «وَ اِنَّها لَتَحُتْ الذُنوبَ حَتَّ الْوَرقِ؛ نماز گناهان را مثل برگ
درخت می ریزد.» بحارالانوار، ج 53، ص 182.
۲۲. عباس عزیزی،
آثار و برکات نماز در دنیا، برزخ و قیامت، ص 66.
۲۳. قال رسول اللّه صلی الله
علیه و آله : «الصلاة تُسَوِّدُ وجهَ الشَّیطان؛ نماز چهره شیطان را سیاه می کند.»
ابوالقاسم پاینده، نهجالفصاحة، ص 396.
۲۴. قال امام المهدی
علیه السلام : «ما اَرْغَمَ أنفَ الشَیْطانِ بِشَیْ ءٍ مِثْلِ الصَّلاةِ؛ هیچ چیز
مثل نماز، بینی شیطان را به خاک نمی مالد.» بحارالانوار، ج 53، ص
182.
۲۵. قال علی علیه السلام : «اَلصَّلاةُ حِصنٌ مِنْ
سُطواتِ الشَّیطانِ؛ نماز دژی در مقابل حملات شیطان است.» غررالحکم و دررالکلم، ص
56؛ میزان الحکمة، ج 5، ص 367؛ شهید ثانی، اسرار الصلاة، ص 10.
۲۶. قال امیرالمؤمنین علی علیه السلام : «اِنَّ الْعَبْدَ اِذا سَجَدَ نَادی
اِبلیسُ یا وَیْلَه؛ بنده هنگامی که سجده می کند، ابلیس می گوید: وای بر من.» محمد
بن یعقوب کلینی، اصول کافی، ج 3، ص 264؛ بحارالانوار، ج 82، ص 233.
۲۷. بحارالانوار، ج 79، ص 207.
۲۸. قال علی علیه
السلام : «ذِکرُ اللهِ دَعامَةُ الْایمانِ وَ عِصْمَةٌ مِنَ الشَّیطانِ؛ ذکر خدا
(نماز) ستون ایمان و در امان بودن از شیطان است.» عبدالواحد تمیمی آمدی، منتخب
الغرر، ص 22.
۲۹. قال علی علیه السلام : «ذِکْرُ اللّهِ
مَطْرَدَةُ الشَّیطانِ؛ یاد خدا (نماز) شیطان را می راند.» منتخب الغرر، ص
20.
۳۰. قال الصادق علیه السلام : «إنّ مَلکَ الْمَوتِ
یَدْفَعَ الشَّیطانَ عَنِ الْمُحافظِ عَلَی الصَّلاةِ؛ عزرائیل، شیطان را از کسی که
بر نمازش مواظبت می نموده، دفع می کند.» وسائل الشیعه، ج 2، ص 19.
۳۱. بحارالانوار، ج 87، ص 161.
۳۲. همان، ج 53، ص
182.
۳۳. امام رضا علیه السلام نقل کرد که پیامبر فرمود:
«لَا یَزالُ الشَّیطانُ ذَعِراً مِنَ المؤمنِ ما حافظ علی الصَّلواتِ الْخَمسِ؛
شیطان همواره از مؤمنی که بر نمازش مواظبت می کند، می ترسد.» شیخ صدوق، عیون
اخبارالرضا، ج 2، ص 28.
۳۴. قال رسول اللّه صلی الله
علیه و آله : «اَلصَّلاةُ زادٌ لِلْمُؤمِنِ مِنَ الدُّنْیا اِلَی الآخِرَةِ؛ نماز
توشه ای برای مؤمن از دنیا به سوی آخرت است.» بحارالانوار، ج 82، ص
232.
۳۵. قال رسول اللّه صلی الله علیه و آله : «اَلصَّلاةُ
مِفتاحُ الْجَنَّةِ؛ نماز کلید بهشت است.» نهج الفصاحة، ش 1588؛ بحارالانوار، ج 82،
ص 231.
۳۶. قال الصادق علیه السلام : «اِنَّ الْعَبْدُ
لَیُصلِّی الرَّکْعتِینِ یُریدُ بِها وَجْهَ اللّهِ فَیُدْخِلُه اللّهُ بِه
الْجَنةَ؛ بنده دو رکعت نماز برای رضای خدا می خواند و خداوند او را وارد بهشت می
کند.» اصول کافی، ج 2، ص 61؛ وسائل الشیعه، ج 3، ص 30؛ مستدرک الوسائل، ج 3، ص
316.
۳۷. اصول کافی، ج 2، ص 499، ح 3؛ وسائل الشیعه، ج 3، ص
30.
۳۸. کنز العمال، ج 7، ص 19036.
۳۹. بحارالانوار، ج 2، ص 231.
۴۰. جامع احادیث شیعه،
ج 4، ص 27.
۴۱. قال رسول اللّه صلی الله
علیه و آله : «مَنْ تَرَکَ صَلاتَهُ مُتَعَمِّداً فَقَدْ هَدمَ دینَه؛ هر کس به عمد
نمازش را ترک کند، دینش را منهدم کرده است.» بحارالانوار، ج 82 ، ص 202؛ میزان
الحکمة، ج 5، ص 402.
۴۲. قال رسول اللّه صلی الله علیه و
آله : «مَنْ تَرَکَ صَلاتَه حَتَّی تَفوتَه مِنْ غَیْرِ عُذرٍ فَقَدْ حَبِِطَ
عَمَلُه؛ هر کس نمازش را بدون عذر نخواند تا وقتش بگذرد، عملش تباه شده است.»
بحارالانوار، ج 82، ص 203؛ میزان الحکمة، ج 5، ص 403.
۴۳.
قال رسول اللّه صلی الله علیه و آله : «بَیْنَ الْعبدِ وَ بَیْنَ الْکُفرِ تَرکُ
الصَّلاةِ؛ فاصله کفر و بندگی، ترک نماز است.» بحارالانوار، ج 82 ، ص 202؛ میزان
الحکمة، ج 5، ص 403.
۴۴. قال رسول اللّه صلی الله علیه و
آله : «مَنْ تَرَکَ الصَّلاةَ مُتعمِّداً کُتبَ اسْمُه عَلَی بابِ النَّارِ مِمَّنْ
یَدْخُلُها؛ هر کس به عمد نمازش را ترک کند، بر درب جهنم نامش از دوزخیان نوشته می
شود.» کنز العمال، ج 7، ح19090.
۴۵. جامع احادیث شیعه، ج 4،
ص 75.
۴۶. میزان الحکمة، ج 5، ص 398؛ بحارالانوار، ج 84، ص
231، 236 و 253؛ ملا محمدمحسن فیض کاشانی، محجةالبیضاء، ج 1، ص 341؛ شیخ طوسی،
تهذیب الاحکام، ج 1، ص 204؛ میزان الحکمة، ج 5، ص 406.
۴۷.
قال الصادق علیه السلام : «لا یَنالُ شَفاعَتُنا مَنِ اسْتخَفَّ بِالصَّلاةِ؛ هر کس
نماز را سبک بشمارد، به شفاعت ما دست نخواهد یافت.» محمد بن یعقوب کلینی، فروع
کافی، ج 3، ص 270، ح 15.
۴۸. کنز العمال، ج 7، ح
1887.
۴۹. وسائل الشیعه، ج 2، ص 346.
۵۰. سفینة البحار، ج 1، ص 675.
۵۱. حسن بن فضل
طبرسی، مکارم الاخلاق، ص 42؛ ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص 94.
۵۲. عباس عزیزی، نماز در آیینه حدیث، ص 59.
۵۳. ثواب
الاعمال و عقاب الاعمال، ص 59.
۵۴. همان، ص
58.
۵۵. همان، ص 61.
۵۶. محجة
البیضاء، ج 1، ص 350؛ کنز العمال، ج 7، ص 19036؛ وسائل الشیعه، ج 3، صص 78 و 88؛
بحارالانوار، ج 74، ص 85 ؛ وسائل الشیعه، ج 2، ص 90؛ نهج البلاغه، شرح و ترجمه: فیض
الاسلام، نامه 27، ص 888 .
۵۷. نعمان بن محمد تمیمی مغربی،
دعائم الاسلام، ج 1، ص 165؛ بحارالانوار، ج 85 ، صص 320، 324 و 326؛ مستدرک
الوسائل، ج 1، ص 336؛ محمدباقر مجلسی، روضة المتقین، ج 12، ص 38؛ بحارالانوار، ج
88، ص 4.
۵۸. بحارالانوار، ج 101، ص
135.