چرا باید برای نماز وضو بگیریم؟

حضرت امام رضا(علیه السلام) در جواب محمدبن سنان درباره­ ی این­که علّت وجوب وضو در نماز چیست, فرمود:

برای این است که وقتی بنده­ ای در حضور پروردگار می ­ایستد, و رو به حضرت حق می­کند, و با خداوند و کرام الکاتبین و ملایک مطهّر ـ نویسندگان اعمال انسان ـ رو به رو می ­شود, باید جوارح او در چنین حال و قیام در حضور حضرت ذوالجلال, پاک و مطهّر باشد. پس شستن صورت برای عرض سجود و خضوع در پیشگاه خداوند است.

و شستن دست­ها برای آن است که با دست طلب رحمت می­ کند, و از خدا سؤال می­ کند. و امّا مسح سر و قدم­ها بدون شستن, برای آن است که آن­ها ظاهر هستند و پوشیده نیستند, ولی در تمام حالات, روی و دو دست انسان رو به خدا هست و آن مقدار خضوع و شکستگی, که در روی و دو دست هست, در سایر جوارج نمی ­باشد.

بر طبق آنچه از تواریخ و روایات به دست مى‏آید نخستین دستورى که به پیغمبر اسلام نازل گردید دستور نماز بود. بدین ترتیب که در همان روزهاى نخست‏ بعثت، روزى رسول خدا(ص) در بالاى شهر مکه بود که جبرئیل نازل گردید و با پاى خود به کنار کوه زد و چشمه آبى ظاهر گردید، پس جبرئیل براى تعلیم آن حضرت با آن آب وضو گرفت و رسول خدا(ص) نیز از او پیروى کرد، آن گاه جبرئیل نماز را به آن حضرت تعلیم داد و نماز خواند.

پیغمبر بزرگوار پس از این جریان به خانه آمد و آنچه را یاد گرفته بود به خدیجه و على(ع) یاد داد و آن دو نیز نماز خواندند. از آن پس گاهى رسول خدا(ص) براى خواندن نماز به دره‏هاى مکه مى‏رفت و على(ع) نیز به دنبال او بود و با او نماز مى‏گزارد و گاهى هم مطابق نقل برخى از مورخین به مسجد الحرام یا منى مى‏آمد و با همان دو نفرى که به او ایمان آورده بودند [یعنى على و خدیجه(س)] نماز مى‏خواند.

اهل تاریخ از شخصى به نام عفیف کندى روایت کرده‏اند که گوید: من مرد تاجرى بودم که براى حج ‏به مکه آمدم و به نزد عباس بن عبد المطلب که سابقه دوستى با او داشتم برفتم تا از وى مقدارى مال التجاره خریدارى کنم. پس روزى همچنان که نزد عباس در منا بودم - و در حدیثى است که به جاى منى، مسجد الحرام را ذکر کرده - ناگاه مردى را دیدم که از خیمه یا منزلگاه خویش خارج شد و نگاهى به خورشید کرد و چون دید ظهر شده وضویى کامل گرفت و سپس به سوى کعبه به نماز ایستاد و پس از او پسرى را که نزدیک به حد بلوغ بود مشاهده کردم او نیز بیامد و وضو گرفت و در کنار وى ایستاد؛ و پس از آن دو، زنى را دیدم بیرون آمد و پشت ‏سر آن دو نفر ایستاد. و به دنبال آن دیدم آن مرد به رکوع رفت و آن پسرک و آن زن نیز از او پیروى کرده به رکوع رفتند، آن مرد به سجده افتاد آن دو نیز به دنبال او سجده کردند.

من که آن منظره را دیدم به عباس - میزبان خود - گفتم: واى! این دیگر چه دینى است؟ پاسخ داد: این دین و آیین محمد بن عبد الله برادرزاده من است و عقیده دارد که خدا او را به پیامبرى فرستاده و آن دیگر برادر زاده دیگرم على بن ابیطالب است و آن زن نیز همسرش خدیجه مى‏باشد.

عفیف کندى پس از آن که مسلمان شده بود مى‏گفت: اى کاش من چهارمین آنها بودم.

منبع : کتاب: زندگانى حضرت محمد(ص) ص 135

نویسنده: رسولى محلاتى

امام صادق (ع ) : من صلی رکعتین یعلم مایقول فیهما انصرف و لیس بینه و بین الله - عز وجل - ذنب الا غفره له

هر کس دو رکعت نماز بخواند و بداند چه می گوید، از نماز فارغ می شود، در حالی که میان اوو میان خدای عز و جل گناهی نیست ، مگر اینکه خداوند برای او می بخشاید.

( بحار الانوار، ج ,84 ص .240 اصول وافی ، ج 2، ص 100 )

امام صادق ـ علیه السّلام ـ در مورد آموزش نماز به کودکان می‌فرماید:

نمازهای مستحبی زیاد است و آنها را «نافله» گویند و بین نمازهای مستحبی به خواندن نافله های شبانه روز بیشتر شفارش شده و آنها در غیر روز جمعه، سی و چهار رکعتند که هشت رکعت آن نافله ظهر و هشت رکعت نافله عصر و چهار رکعت نافله مغرب و دو رکعت نافله عشا[۱] و یازده رکعت نافله شب و دو رکعت نافله صبح می باشد.[۲]
تأکید بر نافله ها
در اسلام تأکید فراوانی بر انجام نمازهای مستحبی شده و ثواب های زیادی نیز برای آن منظور گردیده است که شمارش آنها، از حوصله درس خارج است. در اینجا تنها به ذکر یک روایت تبرّک می جوییم: رسول اکرم ـ صلی الله علیه و اله ـ فرمود:
«إنّ للقلوب إقبالاً و إدباراً فإذا أقبلت فتنفّلوا و إذا أدبرت فعلیکم بالفریضه»[۳]
دلها را آمادگی و بی رغبتی است؛ هرگاه آمادگی داشتند، نافله بخوانید و اگر بی رغبتی نشان دادند برشما باد که بر نماز واجب بسنده کنید.

می دانیم که نماز شب از محبوب ترین نمازها و نشانه عشق و محبت به معشوق است. همچنین سرگرمی روح بخش مومن و سنت پیامبر اکرم (ص) و ائمه (ع) و سیره صالحان می باشد.
امام صادق(ع) می فرمایند: هیچ عمل نیکی نیست جز اینکه ثواب روشنی در قرآن برای آن بیان شده مگر نمازشب که به خاطراهمیت آن هیچ کسی نمی داند چه ثواب هایی (که موجب روشنی چشم ها می شود) برای آنها نهفته شد است.
از پیامبراکرم(ص) نقل است که فرمودند: هربنده ای که توفیق نماز شب را پیداکند از روی اخلاص وضو بگیرد و با نیت پاک و قلب سلیم و بدن خاشع و چشم گریان ، پروردگاررا بخواند، خداوند نه صف از ملائکه بی شمار را پشت سر او قرار می دهد و به عدد آنها درجات معنوی او را بالا می برد.
مواردی از آثار نمازشب که در روایات متعددی به چشم می خورد عبارت است از : تحکیم پایه های تقوا در دل و جان ، تقویت ایمان ، تهذیب نفوس ، تربیت معنوی انسان ، پاکی قلب ، گرفتن نیرو برای تصفیه روح و حیات قلب ، تقویت اراده و تکمیل اخلاص و نیز بیداری فکر و اندیشه ، و اما فوائد دیگری را که معصومین(ع) نقل نموده اند درسه قسم ذیل ، جمع می گردد.
فوائد نماز شب در دنیا
نماز شب ، اسلحه ای است برعلیه دشمنان ، که سبب خشنودی پروردگار و درمعرض رحمت او قرارگرفتن و تمسک به اخلاق پیامبران می شود.
فوائد نماز شب در برزخ
نماز شب میانجی بین ملک الموت و نمازگزار است و موجب ورود نوری در قبر، خروج از قبر به صورت نورانی ، نجات از وحشت قبر، مونس انسان و چراغی در قبر، مانع فشار و عذاب قبر.
فوائد نمازشب در قیامت
وقتی قیامت شود نماز شب ، سایه بالای سرنمازگزار ، تاج و لباسی برسروتنش و نوری که در برابر او پیش رود (و راه تاریک را برای او روشن کند) و حایل و پرده ای بین او و آتش خواهد بود.
محرومیت از نماز شب و عواقب ترک آن
همانطور که می دانید خلوت نشینی آنقدر اهمیت دارد که جز پاکان و نیکان موفق به این عمل نمی شوند، به عبارت دیگر شخصی مجرم و گناهکار از این توفیق محروم می شود.
شیطان و نماز شب
می دانیم که شیطان حتی در نمازهای فریضه (واجب ) نیز ما را به طرق مختلف فریب می دهد تا یا از اول وقت به تأخیر افتد یا بدون حضور قلب باشد و یا بخصوص در نمازهای صبح که خواب را شیرین جلوه می دهد و باعث فوت شدن نماز ادا و از دست دادن فیض آن می شود.

داستانهای حکیمانه در آثار استاد حسن زاده آملی،

ْ((شخصی نزد امیر مؤ منان علیه السلام آمد و گفت : ای امیرمؤ منان ! از نماز شب محروم شده ام .
حضرت فرمود: گناهانت تو را مقیّد کرده و دست و پایت را بسته اند)).
کلینی قدس سره در باب ذنوب از کتاب ایمان و کفر، نقل می نماید که امام صادق علیه السلام فرمود: ((چون مرد گناه کند، از نماز شب محروم گردد و عمل زشت ، از چاقویی که در گوشت فرو رود، سریعتر در
کسی که مرتکب آن شده ، فرو می رود)).(۱)(۲)
پینوشتها:
۱- ج ۲، ص ۲۹۰ (کافی معرب ).
۲- رساله لقاءالله ، ص ۱۹۷.

1) وقت خواندن نماز شب، بعد از نصفه شب (ساعت 12 نیمه شب) تا طلوع صبح صادق و هر چه به سحر نزدیک اذان صبح (نماز صبح) نزدیکتر باشد، بهتر است.

2) (افضل) بهتر است که نماز شب به هنگام سحر خوانده شود و هنگام سحر و شب از دیدگاه شرع عبارت است از یک سوم آخر شب و هر قدر به صبح نزدیکتر باشد بهتر است و فواید آن بیشتر خواهد بود.

3) وقت نماز شب؛ نماز شب را در هر موقع شب میتوان خواند، ولی بهتر است که در نزدیکی اذان صبح خوانده شود. وقت نماز شب از نیمه شب تا فجر صادق است و هنگام سحر از سایر مواقع بهتر است.

1) نماز شب مجموعاً یازده رکعت می‌باشد که ده رکعت آن هر دو رکعت به یک سلام خوانده می‌شود و یک رکعت به یک سلام.

هشت رکعت از یازده رکعت را باید به نیّت نماز شب و سپس دو رکعت دیگر به نیّت نماز شَفع و آنگاه یک رکعت نماز وَتر، که با فضیلترین نماز شب، نماز وَتر و شَفع است و دو رکعت شَفع برتر از وَتر است.

2) نافله شب پیش از نماز صبح خوانده می‌‏شود. و وقت آن بعد از گذشتن از نصف شب، به مقدار خواندن یازده رکعت نماز شب است. ولى احتیاط آن است که قبل از فجر اول نخوانند، مگر آن که بعد از نافله شب بلافاصله بخوانند، که‏ در این صورت مانعى ندارد.

3) برای نماز شب می‌توان به نماز شَفْع و وَتر اکتفا کرد، بلکه هنگام تنگی وقت می‌توان تنها به نماز وتر اکتفا نمود.

نماز شب یازده‌ رکعت است: چهار تا دو رکعت (مثل نماز صبح) به نیت نماز شب و یک نماز دو رکعت به نیت نماز شَفْعْ و یک نماز یک رکعتی به نیت نماز وَتْر

  نیت: دو رکعت نماز شب می‌خوانم قُربة اِلی الله

 - در رکعت اول: یک بار سوره حمد + یک بار سوره قول هو الله احد + رکوع + سجده

 - در رکعت دوم: یک بار سوره حمد + یک بار سوره قول هو الله احد + قنوت + رکوع + سجده + تشهد + سلام.

(نماز شبی که در قست بالا آمده است را چهار بار تکرار کنید که جمعاً هشت رکعت نماز شب می‌شود).

  نیت: دو رکعت نماز شَفْعْ می‌خوانم قُربة اِلی الله

 - در رکعت اول: یک بار سوره حمد + یک بار سوره قول هو‌ الله احد + یک بار سوره قول اعوذ برب الناس + رکوع + سجده.

 - در رکعت دوم: یک بار سوره حمد + یک بار سوره قول‌ هو الله احد + یک بار سوره قول اعوذ برب الفلق + قنوت + رکوع + سجده + تشهد + سلام.

  نیت: یک رکعت نماز وَتْر می‌خوانم قُربة اِلی الله

 - در رکعت اول: یک بار سوره حمد + سه بار سوره قول هو الله احد + یک بار سوره قول اعوذ برب الفلق + یک بار سوره قول اعوذ به رب الناس

 - در قنوت: خواندن کامل قنوت + در حالیکه دستهایتان در حالت قنوت است، (با انگشتان دست راست یا با تسبیح) چهل بار بگویید ( اَللّهُمَّ اِغْفِر لِلْمومِنینَ وَ اَلْمومِناتْ وَ اَلْمُسلِمینَ وَ اَلْمُسلِماتْ ) «خدایا ببخش جمیع مؤمنین مرد و مؤمنین زن را». و بعد از آن هفتاد بار بگویید ( اَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبی وَ اَتُوبُ اِلَیه) «آمرزش می‌طلبم از خدایی که پروردگارم است و بسویش باز می‌گردم». سپس هفت بار بگویید (هذا مَقامُ الْعائِذِ بِکَ مِنَ اَلْنار) «این است مقام کسی که از آتش قیامت به تو پناه می‌برد». سپس سیصد مرتبه بگویید ( اَلْعَفو ) «ببخش». + و سپس یک بار بگویید ( رَبّ اغْفِرْلى وَ ارْحَمْنى وَ تُبْ عَلىََّ اِنَّکَ اَنْتَ التّوابُ اَلْغَفُورُ الرّحیم ) «پروردگارا ببخش مرا و رحم کن به من و توبه مرا بپذیر به راستی که تو، توبه پذیرنده، بخشنده و مهربانی». + رکوع + سجد + تشهد + سلام + (پایان نماز) + تسبیحات فاطمة زهرا (س)

(تسبیحات حضرت زهرا (سلام الله علیها): (34 مرتبه، الله اکبر،  33 مرتبه، الحمد لله و 33 مرتبه، سبحان الله)

در حدیثی آمده: خواندن تسبیحات فاطمه زهرا (سلام الله علیها) از هزار رکعت نماز مستحب، نزد خداوند بهتر است).

به تصریح برخى روایات، طهارت از کلیدهاى نماز است... انسان خرد ورز باید درباره حقیقت و دستاورد طهارت بیندیشد و چون دریافت که سعادت پیدا و پنهان در نظافت و پاکیزگى است،؛ رامور سه گانه زیر تأمل کند:
1. در آیات قرآن کریم درباره پاکیزگى، به ویژه در آیه: ما یرید الله لیجعل علیکم من حرج ولکن یرید لیطهرکم؛ خدا نمى‏خواهد بر شما تنگ بگیرد، لیکن مى‏خواهد شما را پاک کند⁽سوره مائده (5): آیه 6⁾، و همچنین آیه: والله یحب المطهرین؛ و خداوند پاکى ورزان را دوست مى‏دارد⁽سوره توبه (9)، آیه 108⁾.
2. معناى محبت ذات اقدس خداون و این که ره آورد محبت و دوستى، برافکندن پرده‏ها و حجاب‏ها از دل بنده است و آدمى در سایه این خرق حجاب، به نور و سعادت دست مى‏یابد.
3. در معناى حدیث شریف الطهور نصف الایمان؛ پاکیزگى نیمى از یمان است⁽وسائل الشیعه، باب وضو⁾.
آنگاه از مجموع این تأمل هادر مى‏یابد کهمراد از طهور[که نیمى از ایمان تلقى شده] پاک شدن از همه عوامل ناپاکى و آلودگى درون و بیرون آدمى است و نیمه دیگر ایمان، آراستن جان به فضایل ظاهرى و باطنى است.
در مقام تمثیل مى‏توان گفت: ایمان بدن به دو چیز است: یکى تأمین پاکیزگى آن به وسیله وضو و پرهیز از گناهان و دیگرى آراستن آن به بوى خوش و کارهاى نیک.
همچنین ایمن قلب در گرو دو چیز است: یکى پاکسازى آن از اخلاق ناپسند و زشت و دیگرى آراستن آن به اخلاق خدایى.
نیز ایمان سر و نهان آدمى مرهون دو امر است: یکى فراموشى آنچه غیر خدا است و دیگر آراستن آن به یاد خدا و به عبارت دیگر، به نفى موهوم و صحو معلوم و پرده بردارى از حجاب‏هاى جمال.